SI E BASHKOI TELEVIZIONI KULTURA SHQIPTARE NË NEW YORK, KOMUNITETIN E ALASKËS ME PJESËN TJETËR TË DIASPORËS NË AMERIKË…/
NGA DALIP GRECA
Shqiptarët e Alaskës! Sa janë ata në numër. Kur shkoi atje shqiptari i parë? Me se merren ata? Si janë të organizuar!
Para pak kohësh pyetje të tilla debatoheshin në forumet e të rinjëve shqiptar në rrjetet sociale, por secili jepte përgjigje hamendësuese.
Sinan Kamberaj, gazetari nga Kosova,ish k/redaktori i Gazetës Shqiptaro-amerikane Illyria,që e nisi botimin në qershor 1991, dhe gazetar i hershëm i Televizionit të Prishtinës, që jeton në Nju Jork, më pat përcjell një informacion të detajuar për shqiptarët me origjinë nga Kosova që jetonin në Alaska, por jo për pjesën tjetër,- veçanërisht shqiptarët e Maqedonisë që përbëjnë shumicën e komunitetit shqiptar në Alaskë. Gazetari së bashku me ish kryetarin e athershëm të Lidhjes Demokratike të Kosovës, Rrustem Ibraj, kishin shkuar në Alaskë në mars të vitit 1995.Qëllimi i udhëtimit ishte organizimi i degës së LDK-së dhe një reportazh e abonime nga gazetari.
- Ishin shumë të përmallur për të takuar shqiptarë, qofshin dhe ata që jetojnë në shtete të tjerë të Amerikës. Dolën në aeroport dhe na pritën me shumë vetura dhe flamuj shqiptar dhe amerikan, kujton gazetari.Na pritën bujarisht. Qëndruam vetëm tri ditë, e kishim problem se nuk u mesuam me raportet nate-dite, dielli dukej se s’perendonte.Duhej krijuar erresira me masa artificiale.
Sinani pohon se në atë kohë numri i shqiptarëve në Alaskë ishte i pakët, jo më shumë se 100 dhe gati të gjithë ishin të grumbulluar në Anchorage, një nga qendrat më të banuara të Alaskës.Por deri atë kohë askush nuk pat shkruar për ata. Tregojnë se Shqiptari i parë në Alaskë ka shkuar nga kOrca dhe quhej Kosta, por ai kishte vdekë shumë kohë paar se të shkonim ne dhe nuk ia gjetëm gjurmët, vec emrin.
Në Alaskë ka shkuar edhe Lidhja Qytetare Shqiptaro-Amerikane,Joe DioGuardi. Edhe ata në mes vitet ’90. Pas kësaj asgjë nuk u dëgjua për shqiptarët e Alaskës, deri në fillimet e luftës në Kosovë. Pikërisht me 26 Maj 1998, amerikanja Stacy Sullivan, krahas shqiptarëve të tjerë, do të përmendte në specialen e botuar në The Washington Post, edhe emrin e një shqiptari të Alaskës, Jesse Musliu, që kishte udhëtuar 12 orë me avion nga Alaska, për të kontribuar për mbledhjen e fondeve në ndihmë të lirisë së Kosovës. Musliu kishte thënë se edhe shtëpinë e shiste për të ndihmuar Kosovën dhe se komunitetit të Alaskës do t’ia dëgjoni zërin. Dhe e mbajtën fjalën. Ishte komuniteti i shqiptarëve në Alaskë, ai që nisi më shumë armatime drejt Kosovës, përfshi dhe prodhimet më të fundit të snajperëve. Jesse alias Njazi Musliu, u kthye në Alaskë dhe iu fut punës, duke bërë për vete edhe amerikanët. Askush nuk foli më pas për Njaziun me shokë. Askush nuk i falenderoi për avionët e ngarkuar që andej me armë e municione, me ndihma e medikamente. Por ata nuk u zemruan, nuk e morën mëni Kombin, vazhduan të punojnë për çështjen Kombëtare. Po mbetën ashtu të pazëshëm, të pafjalë. Dhe sërish në rrjetet sociale shtrohej pyetja: – A ka shqiptarë në Alaska? Sa janë? Askush nuk përgjigjej….
Pronari i Televizionit, Adem Belliu, u dha fjalën se do të shkonte vetë në Alaska me ekipin e tij. Dhe ashtu bëri, bashkoi pjesën e izoluar të komunitetit shqiptar në skaj të botës, Alaska, me pjesën tjetër të diasporës. TV Kultura Shqiptare do të do të sillte me figurë e zë shqiptarët e Alaskës.
Më 11 shtator, ekipi i TV Kultura Shqiptare, mori avionin dhe kamerat dhe pas dymbëdhjetë orë fluturim u gjendën mes shqiptarëve të Alaskës, të cilët për një javë ofruan miqësi, bujari, ngrohtësi e shqiptarizëm dhe përcollën copëza nga jeta e përditshme dhe treguan historitë e tyre.

SA ËSHTË NUMRI I SHQIPTARËVE NË ALASKA

Më tregon Adem Belliu:- Para se të nisesha dikush më pat thënë se duhet të jenë nja 200-300 shqiptarë në Alaskë, dikush pat shkruar në internet se numri i shqiptarëve shkonte deri në 500, ndërsa Njazi Musliu nga Kosova, aktivist ndër më të njohurit atje, i papërtuar dhe tepër bujar, pohoi para kamerave se jetojnë më shumë se 1200 shqiptarë atje dhe gjeografikisht ata përfaqësojnë Shqipërinë Etnike pasi kanë shkuar aty edhe nga Shqipëria, edhe nga Kosova, shumë nga Maqedonia e më pak nga Mali i Zi.(Nje reportazh te zgjeruar do te lexoni ne Diellin special te 28 Nentorit, qe kete here del me 108 faqe)

Nga: Murat Gecaj/
Në datat 24-27 maj 2011, pra gjatë katër ditëve, një grup pune prej 11 vetash, nga organizmi joqeveritar, Instituti i Integrimit të Kulturës Shqiptare me qendër në Tiranë, bëri vizita intensive në qytetet: Shkup, Preshevë e Prishtinë.
Në përbërje të tij ishin: Rezart Gashi, drejtor i Institutit dhe Dr. Ibrahim Gashi, kryetar i Komisionit Qendror të tij. Gjithashtu, bënin pjesë përgjegjës sektorësh e specialistë të arsimit, kultures e shkencës: Prof. Emil Lafe, prof. Hulusi Hako, prof. Hasan Çipuri e prof. Murat Gecaj, Namik Selmani- arsimtar e shkrimtar, Zyba Hasa-arsimtare e poete, Fatbardh Danja-inspektor arsimi pranë Komunitetit Musliman Shqiptar, Ibrahim Hajdarmataj-drejtues shkolle e Liliana Gashi-specialiste arsimi.
1.Lugina e Preshëvës, me qytetin me këtë emër dhe Bujanocin e Medvegjën, ndoshta, ishte kërshëria më e madhe për ne, në këtë udhëtim në tri shtete të Ballkanit. Dhe kjo gjë, natyrshëm, është më se shpjegueshme.
Që në kufi dolën për të na pritur tre anëtarë të komisionit të IIKSH për arsimin në Preshëvë: Xhemaledin Salihu, Alixhemal Saliu e Musa Ajeti. Në ecje e sipër, ata na njohën me fshatrat shqiptare, që shtriheshin në të dyja anët e udhës së makinës, me fakte interesante nga traditat e tyre atdhetare e arsimore, për ruajtjen të pastër të gjuhës amtare etj. Na informuan se ky rajon autokton shqiptar ka tani 2 shkolla të mesme (gjimnaz e teknike) dhe 8 shkolla 9-vjeçare: në qendër (Preshevë), Rahovicë, Rainicë, Corroticë, Stacioni Hekurudhor, Leran, Miratoc e Caravajkë . Me këtë rast, m’u kujtua se, kohë më parë, kisha publikuar në gazetën “Mësuesi’ një shkrim për udhën e shkollës shqipe në Luginën e Preshevës dhe disa nga veteranët e saj.
Sapo hymë në Preshevë, kudo na ranë në sy mbishkrimet në gjuhën shqipe. Por, kryesorja, dëgjuam se sa mirë e flisnin banorët vendës gjuhën e njësuar amtare shqipe. Këtë gjë e vërejtëm edhe gjatë vizitave në shkollën e mesme teknike, me drejtor Telat Arifin dhe ku ka 1.300 nxënës e disa mësues. Kolegu ynë N.Selmani ndoqi një orë mësimi në klasën e parë dhe poetja Z.Hysa recitoi vjershën e saj të frymëzuar, kushtuar vizitës në Preshevë, shkruar me këtë rast.
Në Gjimnazin “Skënderbeu”, me drejtor Abdurrahman Zylfiun, pamë bustin e Heroit tonë Kombëtar. Kjo shkollë ka 1.025 nxënës e 87 mësimdhënës, nga të cilët 18 serbë. Pas mbarimit të maturës, nxënësit i ndjekin studimet e larta në Prishtinë, Tetovë e Tiranë. Këtu botohet gazeta periodike “Gjimnazisti” dhe funksionon grupi letrar ”Migjeni”. Që nga viti 1964-1965, kanë përfunduar 11 mijë maturantë. Drejtor i parë ka qenë Mehmet Jusufi, por dhe 10 drejtorët e tjerë kanë qenë shqiptarë.
Në afërsi të kësaj shkolle ndodhet një librari, ku ka tekste mësimorë, por dhe letërsi artistike. Për këtë gjë, na foli punonjësja Fitore Emini, e cila dëshmoi se mësuesit e nxënësit janë të etur për të blerë libra shqip e për të lexuar. Këtë gjë e vërejtëm edhe gjatë vizitës në Bibliotekën e qytetit, ku Vaxhid Mehmeti na tregoi se aty ka sektorë: për fëmijët, të rriturit dhe me literaturë shkencore. Kjo bibliotekë ka sektorë edhe në Miratoc, Rahovicë e Leran dhe numëron afër 1.000 lexues, të moshave të ndryshme.
2.Në konkursin e nxënësve recitues të shkollave të Luginës së Preshëves, që u zhvillua në sallën kryesore të Shtëpisë së Kulturës “Abdulla Krasniqi”, interpretuan me mjaft pasion, kryesisht vajzat. Bukur e tha një koleg i yni se ato, me pamjën e tyre të jashtme, me shprehjen gazmore të fytyrës dhe timbrin e zërit të tyre, ngjanin si zana mali. Por aty recituan edhe pjesëtarët e grupit tonë, poetët Z.Hasa e N.Selmani, që u duartrokitën nga të pranishmit, për vjershat e krijuara posaçërisht në këtë vizitë. Juria shpalli tre nxënëse fituese, nga Bujanoci e Presheva.
Po kështu, gjatë asaj dite, ishin mjaft mbresëlënëse edhe takimet e përzemërta me kryetarin e klubit letrar “Feniks”, Bilal Maliqi; me arsimtarin e poetin e talentuar nga Bujanoci, Arsim Halili; me kryetarin e Shoqatës së Arsimtarëve, Xhemaledin Rexhepi etj.
Plot mbresa të bukura ishte hapja e një ekspozite me vizatime në shkollë, me temë Çamërinë, nga mësuesi e poeti ynë Namik Selmani. Gjithashtu, për teleshikuesit e Preshëvës folën e iu përgjigjën disa pyetjeve të drejtueses së TV lokal, për detyrat e veprimtaritë e IIKSH, Dr. I.Gashi, Prof. E.Lafe e Prof. H.Hako.
Në mbarim të vizitës në Preshëvë, patëm një takim me kryetarin e Komunës, Ragmi Mustafa dhe përgjegjësin e kabinetit të saj, Fatlum Mustafa dhe me drejtoreshën e shkollës 8-vjeçare “Ibrahim Kelmendi”, Hafize Shaqiri. Ata shprehën kënaqësinë për vizitën tonë aty dhe pohuan se janë të gatshëm të bashkëpunojnë për studimin e teksteve ekzistuese, me synim kryesor përafrimin e tyre dhe që të kenë përmbajtje kombëtare shqiptare.
…Deri në kufirin me Kosovën, përsëri na shoqëruan mikpritësit tanë të pandarë, Alixhemali e Xhemaledini. Aty bëmë foto së bashku dhe premtuam se ky do të ishte vetëm fillimi i bashkëpunimit tonë të ndërsjelltë. Dhe vërtet, përsëri në ditët vijuese ne shkëmbyem mesazhe dashamirëse, me anën e Internetit dhe folëm për punën e projektet tona, të kohës në vazhdim..
(Pjesë nga libri, M.Gecaj, “Rrahin zemrat arbërore”, Tiranë, 2011)

Komuniteti Shqiptaro-amerikan në SHBA u mblodhën në Festivalin vjetor shqiptar të muzikës dhe folklorit kushtuar 15 vjetorit të çlirimit të Kosovës, Ky festival i organizuar nga Qendra Kulturore Nena tereze e Kishes Katolike Shqiptare” Zoja e Shkodrës”, përbën ngjarjen më të madhe kultuorre artistiek shqiptare në Shtetet e Bashkuara.
Nga Beqir Sina/
BRONX NY: Rreth 3500 pjesmarrës nga i gjithë komunitetit shqiptaro-amerikan, në zonën e Tri-Shteteve – New York – New Jersey dhe Connecticut, natën e së Dielës ishin mbledhur së bashku për ndjekur mes kënaqësis dhe emocioneve të bukura muzikore – festivalin e 24 vjetor – Shqiptar, një festë e përvitshme kjo e ngjyrave të bukura të kostuemeve folklorike, muzikës dhe valles shqiptare, e cila vjen këtu përtej oqeanit origjinale nga Shqipëria, Kosova, Lugina e Preshevës, shqiptarëve në Mal të Zi, Maqedoni, Çamëri, diasporë e gjetkë.
Dhe, padyshim që kjo është dhe ngjarja më e madhe kulturore e komunitetit shqiptaro-amerikan në Shtetet e Bashkuara, e cila mbahet për çdo vit në prag të festës së madhe të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë – 28 Nëntorit 1912 ditës së ngritjes së Flamurit – Kuq e Zi.
Mbrëmë komuniteti shqiptaro-amerikan festoi festivalin e 24 vjetor shqiptar të muzikës dhe folklorit duke ia kushtuar atë 15 vjetorit të çlirimit të Kosovës.
Komuniteti shqiptar i zonës së Tri-Shtetshit ishte i nderuar që ka qenë pjesë e kësaj feste që ka ekspozuar me muzikë, këngë, kostume, valle, humor dhe poezi , artin dhe kulturën tonë, të cilat janë pjesa më e bukur e këtij aktiviteti – ku komuniteti shqiptaro-amerikan të vijë nga të gjitha kryeqendrat shqiptare në Amerikë.
Festivali Shqiptarë u mbajtë ditën e diel, më 16 nëntor 2014, nga ora 6 e mbrëmjes deri në orën 10 të mbrëmjes në Qendrën e Arteve në Lehman College, në Bedford Park Boulevard, në qytetin e Bronxit – New York.
Për realizmin e këtij festivali një punë të madhe kanë bërë Famullitar Dom Pjetër Popaj, i cili edhe e udhëheq këtë festival – Drejtori i Qendrës Nëna Tereze: Mark K. Shkreli – Drejtor i Festivalit: Simon Vukel, dhe Drejtor Artistik dhe Regjia të cilat janë të Ludvig Çotaj
Drejtor Organizativ i këtij festivali është Fran Çotaj – ndërsa Konferencierë ishin Etrita Ibroci dhe Ariot Myrtaj. Bashkpuntor artistik: Gjovalin Lumaj kurse Reklamat janë të përgatitura nga Lule Gjokaj, Age Ivezaj, Margarita Kocovic, Daniel Tushaj. Shoqërojë festivalin Orkestra: “Alba” drejtuar nga Edmond Xhani
Kurse Këshilli Drejtues i Festivalit ishte: Simon Vukel – Drejtor Ismer Mjeku Fran Çotaj Ludvig Çotaj Mark Shkreli anëtarë.
Famullitari Peter Popaj, i Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, ka përshëndetur dhe i ka uruar me këtë rast mbarësi aktivitetit – duke folur në Festivalin e 24 të Shqiptarë – Kurse assemblyman i parë shqiptarë i shtetit të New Yorkut, Mark Gjonaj ka përshëndetur festivalin dhe ka faleminderuar mbështetsit e tij për rizgjedhjen. Në këtë festë të këngës, valles dhe muzikës shqiptare, janë prezantuar me interpretimet e tyre të shkëlqyera, duke marrë duartrokitjet e gjata nga publiku disa nga emrat më të njohur të skenës shqiptare si, Gezim Nika, Merita Halili, Hajro Ceka, Agron Maqellara, Kino Gara, Nik Carku, Fitore Mamaqi – këngëtaria e re e talentuara Dea Elezaj, dhe Adem Kaliqi me korin Veherada Bekteshi.
Si dhe : Grupi “Kelemendi” nga Nju Jorku , “Bashkimi” nga Bostoni, me Koreograf Bashkim Braho, Grupi “Bashkimi Kombëtar” nga Nju Jorku, Gjergj Dedvukaj, Grupi “ROZAFATI” – Koreografia: Angjelina Nika, Grupi POLIFONIK nga Bostoni, Grupi “SHQIPONJAT E VOGLA” nga Toronto – Ansambli Artistik “KENGA DHE VALLJA SHQIPTARE” – Koreografia: Pranvera Cobo, – Grupi folklorik nga Fondi i Perbashket Shqiptar, i Patersonit – koreografia Xhema.
Të gjithë kan qenë të shoqëruara mjeshtërisht nga orkestëra proffessionale “Alba”.Drejtori me Festivali e shoqëruar nga Grupi muzikor ALBA me udhëheqës artistik i grupit kitaristi mirënjohur Edmond Xhani.
Festivali vjetor shqiptar, i cili është një festë e kulturës shqiptare, duke përfshirë edhe veshje tradicionale shqiptare, si xhubleta dhe chakshir, instrumente muzikore unike të tilla si çiftelia e lahute, gjethii, tepsia, fyelli, tupani, është parë si një mundësi të rrallë për të dëgjuar dhe parë një shumëllojshmëri të kostumeve shumëngjyrshe nga të gjitha trevat, muzikës dhe valles shqiptare në Amerikë.
Supriza e këtij, festivali ndoshta ishte dhe “dhurata” më e bukur e cila erdhi nga Ansambli me 60 anëtarët muzikanët amerikanë të cilët morën pjesë në këtë festival të kulturës dhe muzikës shqiptare, duke kënduar shqip së bashku me publikun dhe me muzikantët e njohur Merita Halili dhe Raif Hyseni
Kjo ndoshta ka qenë edhe kësaj radhe një nga gjërat më të bukura të këtij festivali – paraqitja e ansamblit me 60 muzikan amerikan të udhëhequr mjeshtrisht nga mjeshtri i fizarmonikës Raif Hyseni dhe “Mbretëreshës” së Këngës popullore të Shqipërisë së Mesme Merita Halili – të cilët kan formuar këtë grup të jashtëzakonshëm të amerikanëve të apasionuar pas muzikës, që këndojnë këngë të bukura popullore, dhe që të habisin me mënyrën se si kanë përvetësuar virtytet e folklorit tonë kombëtar.
Grupi u pritë me duartrokitje të zjarrta kur u shfaq për të kënduar mbrëmë në festivalin e përvitshëm folklorik që organizon Kisha Katolike Zoja e Shkodrës në New York, ku të gjithë thanë se ata :”Nuk janë shqiptarë, por këndojnë shqip më mirë se ne!”
3,500 vendet e mbushura përplot të qendrës kluturore në kolegjin e Bronxit, janë bukuria tjetër e këtij festivali, e cila tashm?7 ka bërë traditë – Ajo rregullisht është mbushur përplot me të rinjtë e të reja, deri edhe fëmijë, të rritur dhe të moshuar shqiptaro-amerikan që kan përjetuar natën më të bukur kulturore. Megjithse, shumë prej këtyre fëmijëve, janë të lindur më së shumti në këtë vend, por ata dëshirojnë të flasin shqip dhe janë krenarë për kulturën që ata kanë trashëguar nga paraardhësit e tyre. Kështu ndodhi edhe me këngën “Oh sa mirë me qen Shqiptarë ” dhe “Folë Shqip”, ku duratroktijet dhe motivi patriotik i këtij festivali i ka ndezuar ndjenjat tona kuq e zi për më shumë e 4 orë.
Të vendosur për të mbështetur traditat dhe zakonet e tyre, shqiptarët e Amerikës, edhe pse kaq shumë larg vendorigjinës së tyre, këtu përtej oqeanit janë shumë krenar dhe për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Mbasi shqiptarët, askund, si në Amerikë- nuk kanë gjetur një shtëpi të dytë, një mikë të madh të kombit shqiptarë – ku ata janë inkurajuar dhe të mbështetur të promovojnë traditat e tyre të lashtë dhe zakonet.
Festivali Shqiptarë, është duke u zhvilluar për 24 vjet me radhhë, dhe kjo falë atyre që e themeluan për herë të parë këtë festival – nën përkujdesjen shëmbullore nga Kishës Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës në Hartsdale, New York, i mbashtetur edhe nga artistë nga Shqipëria, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia, Pesheva Valley, Çamërisë dhe të gjithë shqiptarët në Shtetet e Bashkuara, të cilët prezantojnë muzikën tradicionale shqiptare këngën e vallen popullore .
Shumica e të pranishëmeve, dhe atyre që e themeluan këtë festival janë emigrantë të vjetër në Shtetet e Bashkuara, të cilët i kujtojnë këto festivale si një një festë të së kaluarës së tyre, por gjithashtu aty përfshihen edhe homazhe në vendin e tyre të dytë, Shtetet e Bashkuara. Qëllimi i festivalit është të ruajë këtë kulturë dhe të bëjë krenar për brezat që vijnë.
Natyrisht, që kjo është ngjarja më e madhe shqiptare kulturore për të ruajtur dhe festuar trashëgiminë shqiptare dhe kulturës për gjeneratat që vijnë në Shtetet e Bashkuara.
Mbasi, Festivali Shqiptar (Festivali Shqiptar), me preformacën e tij ka arritur të bëjë së bashku komunitetin shqiptar pavarësisht përcaktimeve të tyre fetare dhe trevave prej nga ata vijnë. Festivali ruan dhe mbështet muzikë dhe valle me tradita indigjene në komunitetin shqiptar, dhe siguron që ato do të vazhdojnë të ekzistojnë dhe të kenë kuptim për brezat e ardhshëm. Në të njëjtën kohë Festivali i ofron publikut të gjerë një mundësi për të festuar dhe të ndajnë thesarin e madh të kulturës shqiptare. Së fundi, Festivali Shqiptar feston shprehjet kulturore të komunitetit shqiptar, si pjesë e identitetit tonë kombëtar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës

Nga Keze Kozeta Zylo/
Nëntorin e Flamurit, Nëntorin e Pavarësisë shqiptarët kudo si dhe në Amerikë e kanë muajin më të shenjtë, muajin më të bukur, sepse mblidhen të gjithë së bashku rreth Flamurit të Nënës Shqipëri.
Në restorantin Eastwood Manor në Bronx, Fondacioni Plavë e Guci festoi me madhështi 102 Vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë. Salla plot e përplot ku organizohej Festa ndrinte nga flamujt kuq e zi dhe njerëzit veshur me këto ngjyra kombëtare. Ata me krenarinë e ligjshme e festojnë këtë ditë të shenjtë, ata përkujtojnë se pikërisht në vendin e tyre në Bratile të Hotit u valëvit Flamuri i Gjergj Kastriotit në prill të vitit 1911 pas luftrave, përpjekjeve heroike, pas robërimit të zi 500 vjeçar nga turqia otomane.
Ndërsa i shikoja që takoheshin dhe përshëndeteshin grupe-grupe më dukej sikur dhe përshëndetja e tyre ishte një betim si në vitin 1911:
De Gjo Luli lëshon kushtrimin/ çoni burra të bëjmë betimin/…
Mbrëmjen e kanë moderuar Gjovalin Nikci dhe Alberita Rugova.
Gjovalin Nikci veshur kuq e zi dhe me plisin e bardhë në kokë një traditë e lashtë e popullit tonë përshëndeti gjithë të pranishmit për Festën e Flamurit. Gjatë moderimit z.Nikci me një humor të hollë ai tha se të gjithë dëshirojmë Shqipërinë etnike dhe uroj që njeri nga ambasadorët që kemi këtu mysafir të shkojë në shtëpi kur të bashkohemi në një…
Ai iu uroi atyre se Flamuri shqiptar do të valëvitet në perjetësi, ndërkohë ka ftuar znj.Vlora Çitaku, Konsulle e Përgjithshme e Kosovës e cila iu uroi gjithë pjesëmarrësve: Gëzuar Ditën e Flamurit! Ajo tha se ambasada jonë është dhe shtëpia juaj dhe të gjithë jeni të mirëpritur. Ne duhet të punojmë së bashku fort për ta ngritur dhe më lart emrin e Shqipërisë, Kosovës dhe të gjitha trevave që u ndanë padrejtësisht nga fuqitë e mëdha. Kosova ju ështëgjithmonë mirënjohëse për cfarë ju keni bërë për Pavarësinë e saj.
Z.Ferid Hoxha ambasadori shqiptar pranë misionit të përhershëm të Kombeve të Bashkuara i cili midis të tjerash tha se e kam kënaqësi të veçantë të ndodhem midis jush si malësor dhe shqiptar për të festuar 102 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë së bashku. Shqipëria në këto vite në arenën ndërkombëtare ka ecur me shpejtësi dhe emri i saj po dëgjohet dhe më shumë në qarqet e larta politike. Uroj që së shpejti ta festojmë së bashku.
Pas dy ambasadorëve fjalën e ka marrë Ansambleisti i parë shqiptar në shtetin e Nju Jorkut z.Mark Gjonaj, i cili siç e kam thënë në çdo shkrim të befason me pjesëmarrjen e tij në festat dhe ngjarjet e rëndësishme të komunitetit. Z.Gjonaj pasi kishte organizuar festën e përbashkët dhe madhështore në Maestro Restorant e gjeti kohën për të ardhur midis bashkatdhetarëve të Fondacionit Plavë e Guci.
Z.Gjonaj iu uroi Gëzuar të gjithëve ditën e Flamurit, Gëzuar nga mot. Nuk ka më kënaqësi kur shikoj gjeneratën e re të vinë së bashku në këtë ditë të shenjtë dhe të valëvisim Flamurin kuq e zi kudo, Flamurin e Skënderbeut. Le të jemi të gjithë së bashku se kështu do të mbërrijmë atje ku ëndërrojmë për Atdheun tonë. Për mua nuk ka asgjë tjetër më shumë se ajo që më bën krenar të jem shqiptar. Ai falënderoi Fondacionin “Plavë e Guci” per këtë organizim të bukur dhe ne veçanti fjalë miradie ishin dhe për z.Esad Gjonbalaj kryetar i Fondacionit. Ai theksoi se nuk ka djalë më të mirë dhe patriot si Gjonbalaj, i cili punon me aq përkushtim dhe ndershmëri për Kombin dhe Plavë Gucinë, bashkëpunimi me të ka dhënë frutet e veta.
Pas fjalës së z.Gjonaj ka përshëndetur në emër të shoqatës atdhetare Malësia e madhe nga Detroiti dhe në emër të 9 shoqatave shqiptaro-amerikane me origjinë nga trojet etnike shqiptare nën Mal të Zi, z.Pashko Gjokaj i cili tha se: “Ju uroj gëzuar 28 Nëntorin ditën e Pamvarsise, festën e krenarisë së Kombit tonë. Ne përkujtojmë të gjithë ata që flijuan jetët e tyre qe ne të gezojmë dhe të jem krenar që jemi keta që jemi sot.
Ne jemi sonte malësorë mes malësorve, vëllezër mes vëllezërve.
Falënderoj kryesinë dhe kryetarin e Fondacionit Plavë e Guci zotin Esad Gjonbalaj për ftesën që më bëri dhe përshëndes të gjithë të pranishmit dhe të ftuarit e nderit të shoqates suaj prezent në këtë mbrëmje. Ishin pikërisht ngjarjet e ndodhura në trojet etnike nën Mal të Zi sot që i shtyn fuqitë e mëdha ta marrin më me seriozitet cështjen shqiptare, ishin ngjarje që edhe i paraprinë Pamvarsisë së një pjese të kombit tonë. Betejat e komandant Jakup ferrit me ushtrinë e Mark Milanit u shpartalluan nga kryengritja e Malësisë së Madhe e vitit 1911 e udhëhequr nga heroi yne kombëtar Dedëe Gjon Luli.
Me plot duartrokitje u mirëprit plaku patriot dhe i mënçur, veterani i çështjes kombëtare në moshën 92 vjeçare Rexhep Gali Balidemaj i cili ka përshëndetur të gjithë mysafirët, pjesëmarrësit dhe iu ka uruar atyre ta gëzojmë Flamurin Kombëtar dhe le të valëvitet ai pafundësisht në të gjitha trojet shqiptare.
Në këtë mbrëmje kanë qenë mysafirë si: kryetari i shoqatës Ana e Malit Ismet Kurti si dhe Xheladin Zeneli n/kryetar, Marko Kepi president i organizatës “Rrënjët”, Kryetari i Fondit Humanitar Malësija, z.Ejllo Berishaj
të cilët së bashku kanë përshëndetur bashkatdhetaret kudo që janë në Ditën e Flamurit Kombëtar.
Në fund e ka marrë fjalën i zoti i shtëpisë, z.Esad Gjonbalaj njëherazi dhe kryetar i fondacionit Plavë e Guci i cili tha se:
Sonte është një natë e veçantë, sonte shoqata jonë me antarsinë e gjerë të saj dhe malsorët e Plavë Gucisë kremtojnë së bashku me ju Festën e Flamurit.
102 Vite më parë plaku legjendar Ismail Bej Vlora ngriti Flamurin tonë Kombëtar në Vlorën tonë heroike duke shpallur kështu Shqiperinë tonë të dashur, shtet të pavarur dhe sovran. Plaku i urtë dhe mendje hollë Ismail Bej Vlora e dinte mirë se tokat shqiptare të përgjakura me gjakun e bijve ma të mirë të kombit tonë, po gllabëroheshin nga fqinjët tanë me ndihmën e Rusisë cariste. Një muaj ma herët se të shpallej Pavarësia e Shqipërisë, e pikërisht më 19 Tetor 1912-të, Plavë Gucia heroike pushtohet nga bandat e Avrocemit dhe Malit te Zi të Kral Nikollës.
Sonte në këtë natë Festojmë 102 vjetorin e Pavarësisë dhe përkujtojmë dëshmorët e genocidit malazes në Plave Guci të njohur si masakra e Previsë.
Ju uroj gëzuar Ditën e Flamurit dhe le ta festojmë së bashku këtë ditë të shenjtë!
Duke i ndjekur me vëmendje dhe kënaqësinë më të madhe fjalimet e bashkatdhetarëve të mi malësorë, për Flamurin, Ismail Qemalin, Ded Gjo Lulin, nuk ka se si të te mos vijë ndërmend ajo çka ka thënë Ismail Bej Vlora për Ded Gjo Lulin i cili kur shkoi në Vlorë për ta përshëndetur për Pavarësinë, plaku i urtë dhe i mençur Ismail Vlora e quajti ate: quajti atë me të drejtë pushkë e ngrehur për Shqipërinë.
Mjaft interesante dhe tejet tradicionale ishte ndarja e bukës, që simbolizon mikpritjen e shqiptarit të thëna aq bukur nga goja e tij si: Bujrum të gjithë ne sofrën malësore: Bukë e krypë e zemër!
Pas fjalëve përshëndetëse një program i bukur artistik është shfaqur në mjedisin kuq e zi. Shoqata “Bashkimi Kombëtar” me artistë të mirënjohur të Diasporës si Shaban Lajçi, veshur si Ismail Qemali dhe Tom Gjergji si Isa Boletini, ndersa Agim Rugova Agim Rugova veshur me kostumin kombëtar i cili me fjalën e tij hyrëse e përfshiu sallën në emocion duke thënë para dronit që u shfaq aq madhërishëm në stadiumin e Beogradit ku djemtë e kombëtares me Lorik Canen si Ante i vunë gjoksin për ta mbrojtur. Shikoni kush ma ka dhuruar këtë Flamur i thotë Shaban Lajçit në rolin e Ismail Qemalit dhe Tom Gjergjit ne rolin e Is Boletinit që se hoqi kurrë koburen nga brezi dhe në sallat mondane të Anglisë… Loja e tyre aktoreske ishte mjaft tërheqëse dhe profesionale çka i dha sallës dhe më shumë argëtim dhe bukuri. Fahrudin Kukaj me zërin burrëror ka kënduar me fjalë të zgjedhura për Shqipërinë, malësorët që i dolën ballë shkjaut, turqisë, krajleve të zinj që pushtuan tokat tona. Nxënësit e shkollës shqipe në Bronx me z.Gjergj Dedvukaj, Engjëll Jumçaj dhe Dia Caverbasha kënduan plot dashuri para bashkatdhetarëve në ditën e Flamurit.
Z.Mehmet Vuçetaj i ka kënduar me lahutë Flamurit, historisë së Kombit shqiptar dhe heronjve që dhanë jetën për Atdhe e Flamur.
Pjesëmarrësit janë argëtuar nën tingujt melodiozë të këngëve të ndryshme nga këngëtaret Ismet Aloshi dhe Alma Vela nën drejtimin e DJ-it, të cilët me interpretimet e tyre e kanë çuar të gjithë sallën të këndojnë dhe vallëzojnë së bashku midis palëve të Flamurit.

Bronx, New York
2 dhjetor, 2014

nga ELIDA BUÇPAPAJ/
Prej dates 4-5 Dhjetor në Qendrën e Kongresit të Bazelit u mbajt Këshilli i 21 Ministror i OSBE-së. Zvicra ishte mikpritësja dhe drejtimin e rradhës për vitin 2014 e kishte Ministri i Jashtem dhe njëkohësisht Presidenti i Konfederates Helvetike zoti Didier Burhalter.
OSBE, Organizata për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në Europë, ku janë të anëtarësuara 57 vende nga Europa, Amerika e Veriut dhe Azia është organizata më e madhe e sigurisë rajonale në botë që vepron për garantimin e paqes, demokracisë dhe stabilitetin për gati 1 miliardë banorë.
Këshilli Ministror është trupi vendimmarres dhe qeverisës i OSBE-së. Ky Këshill mblidhet një herë në vit, me pjesmarrjen e ministrave të jashtem dhe rreth 70 delegacioneve, që vijnë nga vendet anëtare dhe organizma të ndryshme interesi i të cilave lidhen me problemet e sigurisë.
Është e dyta herë qe Zvicra ka udhëheqjen e rradhës të OSBE-së.Për herë të parë e ka patur në vitin 1996. Atë kohë drejtohej nga Këshilltari i Departamentit të Punëve të Jashtëme Flavio Cotti dhe atë vit OSBE ishte shumë kritike ndaj Shqipërisë pas zgjedhjeve të 1996. Zvicra është anëtare e OSBE që prej 1975 kur është krijuar ky organizëm. Shqipëria është anëtarësuar në OSBE-së në qershorin e 1991.
Presidenca e Zvicrës për vitin 2014 është udhëhequr nga motoja “Krijo sigurinë e komunitetit për të mirën e te gjithëve” duke u fokusuar “në tre objektiva supreme që përqendrohen në vlerat themelore të sigurisë, lirisë dhe përgjegjshmërisë”.
Gjatë gjithë 2014 në qendër të vemendjes të OSBE-së ka qenë kriza në Ukrainë e tani në bilancet e fundvitit mund të themi se pak ose aspak është bërë në zgjidhjen e kësaj krize. Po përmend këtu Ministrin e Jashtem ukrainas Pavlo Klimkin, i cili në fjalën e tij gjatë takimit të 21-të të Këshillit Ministror deklaroi se vendi i tij ka nevojë për një armëpushim të vërtetë e jo për deklarata boshe.
Po aq e fuqishme është edhe deklarata e kryesuesit të rradhës i OSBE-së, Didier Burhalter i cili që në fjalën e hapjes të punimeve të KM të OSBE-së e përshkroi në mënyrë alarmante situatën në Ukrainë. Z.Burkhalter permendi Donjeckun, qytetin me një skuader të famshme futbolli që në vitin 2012 mikpriti pesë ndeshje të finaleve të kampionatit evropian, prej të cilit tani kanë mbetur vetëm gërmadhat që mbahen nën kontrollin e paramilitareve. Këto ngjarje përfshirë aneksimin e Krimesë nga Rusia, i kanë vënë në dyshim parimet që në kontinentin tonë dukej se kishin triumfuar në mbarim të Luftës së Ftohtë, nënvizoi Burkhalter, duke “vendosur pikpyetjen nëse objektivi për të krijuar një bashkësi të sigurtë nga Vankuveri në Vladivostok a do të jetë më aktual”.
Qendrimi skeptik i kryesuesit të rradhës të OSBE-së zotit Didier Burhalter, do t’i bashkohej skepticizmit të përgjithshëm, duke mos harruar të vinim re edhe kryesuesen e rradhës të OSBE-së që për vitin 2015 do të jetë Serbia, e njohur për marrëdhëniet speciale që ka me Rusinë.
“B” SI BAZEL – QYTETI KU U MBAJT KËSHILLI MINISTROR I 21-TË I OSBE-SË
Bazeli shtrihet buzë lumit Rhin, burimi kryesor i të cilit gjendet në akullnajat paradiziake të Graubündenit, kantonit më lindor i Zvicrës, por degë të tij vijnë edhe nga Liqeni i Konstancës duke përshkuar Zvicrën, Francën, Belgjikën, Hollandën, Gjermaninë, Austrinë, Liechtensteinin, Italinë.
Rhini vëzhgohet mrekullisht nga Urat e që e kalërojnë duke i dhënë magjinë qytetit dhe Konfederatës Helvetike lidhjen me Detin e Veriut, aty ku derdhet në Rotterdam.
Toponimia e “Dreiländereck” – “Trekëndëshi ku bashkohen tre shtetet – Zvicra-Gjermania-Franca, si një gadishull në miniaturë i rrethuar nga Lumi Rhin i takon Bazelit. Edhe Universiteti më i lashtë i Konfederatës, që daton vitin 1460 dhe që lidhet me emrin e humanistit të madh Erasmus von Rotterdam duke kujtuar thëniet e tij se “njeriu për njeriun është ose Zot ose ujk” apo “Ndriço dhe errësira do të zhduket vetëvetiu”. A nuk përkon deduksioni i tij filozofal me binomin fjalësor “Mehr Licht!”, dy fjalët e fundit shqiptuar në frymën e fundit nga Johann Wolfgang von Goethe! Në Bazel ka jetuar po ashtu Friedrich Nietzsche, krijuesi i Übermensch-it, Supernjeriut – në veprën e tij fondalendale Kështu foli Zarathustra – Also Sprach Zarathustra.
Zvicra i jep rëndësi të madhe imazhit të shtetit. Këshilli Federal i Konfederatë Helvetike e zgjodhi Bazelin, ai qytetin mikritpritës të Këshillit Ministror të 21-të të OSBE-së që në shtatorin e 2012.
Duke qenë si pike takimi midis tre shteteve Zvicër-Gjermani-Francë pranë një aeroporti ndërkombëtar, si të thuash qyteti ndodhet në zemër të Europës. Me TGV Parisi është vetëm tre orë larg. Amstardami vetëm rreth 600 km, Brukseli rreth 500 e sa, Frankfurti rreth 250 km, pastaj me tren aeroporti i Zürichut- Kloten nga Bazeli mban vetëm një orë. E kështu me rradhë.
Congress Center me kapacitet deri 4000 mijë vetë ka infrastrukturën ideale për një event të tillë, për të treguar se Zvicra është një vend ideal për organizimin e Konferencave Ndërkombëtare.
Bazeli ka një traditë të gjatë si Qytet i Paqes. Përmendim këtu Asamblenë Ekumenike me temën “Paqja në Drejtësi” mbajtur më 1989 («Frieden und Gerechtigkeit in der Bewahrung der Schöpfung») apo njëqindvjetorin e Kongresit Sionist mbajtur më 1997 etj.etj.
Të mos flasim pastaj për Art Basel, Baselworld, Messe Basel,Karnavalet e Bazelit, Fasnacht Basel, që festohet pas të Mërkurës të Hirit, si e ka titullin Ash Wednesday poema e T.S.Eliot. Të mos përmendim pastaj panairet e përvitshme ndërkombëtare, ku Bazeli krenohet se ka traditë fantastike në organizimin e eventeve botërore. Të mos harrojmë edhe Kampionatin Europian të Futbollit, ku Bazeli demonstroi se ishte qyteti ideal për të mikpritur miq nga e gjithë bota.
Këshilli Ministror i 21-të i OSBE-së do të ndikojë për t’i dhënë Bazelit një qendërvemendje të re, si qytet që organizon ngjarje të kalibrit botëror. Bazeli po ashtu jep një kontribut aktiv në promovimin ndërkombëtar të demokracisë dhe të drejtave të njeriut, të shtetit të së drejtës, sigurisë dhe paqes. Qendra e Kongresit e Bazelit është e veçantë sepse duke mbizotëruar qelqi, të kujton “pallatin e xhamtë” të OKB-së në New York.
Bazeli gjithmonë është i interesuar për “Return on Investment”, për investime. Prandaj mikpritja e Bazelit ndaj rreth 2000 miqve pjesmarrës në Këshillin Ministror të 21-të të OSBE-së ku përfshiheshin edhe gazetarët padyshim që do të ishte e shkëlqyer.
TRE GAZETARË SHQIPTARË NË KËSHILLIN MINISTROR TË 21-TË OSBE-SË
Në mesin e 2000 të ftuarve, midis të cilëve Sekretari i Shtetit të SHBA John Kerry, ministri i jashtëm i Gjermanisë Frank Walter Steinmeier dhe Ministrat e jashtëm nga 50 vende të OSBE-së përfshi Ministrin e jashtëm të Shqipërisë, ishim edhe rreth 230 gazetarë të akredituar nga e gjithë bota.
Akreditimi i gazetarëve kishte nisur të paktën një muaj më parë dhe gazetarët e akredituar mbaheshin të përditësuar permes internetit vazhdimisht në lidhje me aktivitetin që do të vinte. Me mbërritjen në Bazel, bashkë me çantën e gazetarëve si dhuratë në pikën e akreditimit, aty do të ndaheshin distinktivat që gazetarët duhet t’i mbajnë në raste të tilla në mënyrë dalluese, ku nuk mungonte as një Tobleronte zvicerane dhe sidoms Media Handbook, një lloj libërxhepi – ku faqja e parë hapej me urimin e mirëseardhjes nga mikpritësi, Ministri i jashtëm zviceran dhe kryesuesi i rradhës i OSBE, Didier Burhalter dhe pastaj aty jepej i gjithë programi i hollësishëm nga mbërritja e deri tek largimi i tyre nga Bazeli.
Në raste të tilla ndihesh krenar për profesionin që ke, por kjo e rrit dozën e përgjshmërisë. Qendrimi i gazetarëve në Bazel niste nga 1 deri më 5 dhjetor. Qendra e mediave ku ishim të vendosur zinte një hapësirë shumë të madhe. Në tavolinat e gjata ishin të vendosur laptope, telefona fix dhe pjesa më e madhe e aktiviteve ndiqej live përmes ekranëve gjigandë që ishin të instaluar në sallën gjigande.
Gazetarët nëpër qytet udhëtonin gratis, mjafton që të tregonin distinktivin. Po ashtu në sallën e mediave ishin snackbaret për të konsumuar ushqimin e njohur të gazetarëve, siç janë sandwiches, snacks-et, kafetë, çaji, coca-cola dhe fruta. Dreka po ashtu konsumohej brënda qendrës të Kongresit ku gazetarët i priste menyja e një restauranti japonez.
Të gjithë qytetarët e Bazelit dhe Basel-Landit mirëinformoheshin që në autobuzë dhe trama, se gjatë ditëve që do të mbahej Këshilli Ministror i 21-të i OSBE-së, prej 3-5 dhjetor, në Qendrën e Kongresit do të ishte i bllokuar qarkullimi. Kush e njeh Bazelin e di se në Qendrën e Kongresit gërshetohen shumë trama. Nga ajo anë e qytetit që vinim ne, linjat e tramave e përfundonin rrugën tek stacioni i Klarastrasse dhe aty ishin të detyruar të zbrisnin të gjithë. Pikërisht aty prisnin forcat e sigurisë dhe lejohej kalimi i vetëm ne gazetarëve duke treguar distinktivat tona.
Që ditën e parë, posa mbërritëm në mëngjes herët në sallën e madiave, të parën gjë që bëmë, u interesuam nëse kishte gazetarë shqiptarë. Përveç ne të dyve që ndihemi shumë mirë si shtetas të Zvicrës, por që nuk i harrojmë kurrë rrënjët nga vimë, mësuam se aktivitetin nga Shqipëria do ta mbulonte edhe Rezar Balla nga RTSH bashkë me operatorin.
U takuam me Rezarin dhe i kujtuam se me vëllain e tij Sokol Ballën, që nga samiti i Strasbourgut kur Shqipëria u anëtarësua në NATO, e kemi lënë të takohemi përsëri në Strasbourg, kur Shqipëria do të bëhet anëtare e BE-së!
Pyetja është se kur do të bëhet Shqipëria anëtare e BE-së?
E veçanta e takimit të 21-të të Këshillit Ministror të OSBE-së ishte kur Ministri i Jashtëm i Shqipërisë Ditmir Bushati në fjalën e tij u ndal në rolin që duhet te luajë OSBE-ja në respektimin dhe nxitjen e të drejtave të bashkëkombësve tanë në rajon si dhe në afrimin e Kosovës me organizatën.
“Ne besojmë fuqimisht se Kosova duhet të ketë vendin e saj në OSBE, si pjesë e rëndësishme e përfaqësimit të saj në organizmat rajonal dhe ndërkombëtar, pasi kjo do të rriste efikasitetin e vet Misionit të OSBE-së në Kosovë”. tha Bushati.
Kosova është pjesë e përhershme e axhendës diplomatike të Shqipërisë, por pa arritje të prekëshme. Kosova nuk është e anëtarësuar ende as në Këshillin e Europës dhe rezulton që të jetë ishull i izoluar, si i vetmi vend që nuk gëzon as të drejtën nga liberalizimi i vizave. Viti 2014 ka qenë një vit dështimi për diplomacinë shqiptare në përgjithësi edhe Prishtinën, pasi gjatë 2014 kanë qenë vetëm katër shtete të reja e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Pra faktet flasin vetë.

Nga Nini Mano/- Për vitin 2014, në 19 nëntor vajzës së re 25-vjeçare shqiptare, Fatime Nexhipovska j’u dha në dorë çmimi “Frymëzuese për një shoqëri më të mirë” nga princi i Suedisë, Carl Philip dhe Sofia Hellqvist, ndërsa biznesi i saj u vlerësua si “një formë për të vënë në dukje idetë, pasionet dhe vullnetin e të rinjve, nxitjen e tyre për t’a parë me optimizëm të ardhmen. Një formë e tillë sipërmarrje synon të zgjerojë vetë nocionin “Sipërmarrje” dhe të tregojë se gjenden lloje të ndryshme sipërmarrësish”.
Me prindër shqiptarë nga Prespa, Fatime Nexhipovska ka lindur 25 vite më parë në Suedi, por fare e re, u bë e njohur për angazhimin si veprimtare në shërbim të të rinjve. Në 2012 krijoi biznesin social ”Brightful”, që ofron konsulencë të plotë për përgatitjen e mentorëve për të punuar me nxënës nga klasa e 5-të deri tek e 9-ta, nëpër shkollat 9-vjeçare. Sot, edhe pse vetëm 25 vjeç, synon që të rinjtë të zhvillojnë personalitetin e tyre në moshë fare të re duke u nisur nga dëshirat, idetë dhe qëllimet për të ardhmen, bashkë me mënyrën që duhet ndjekur për t’i realizuar.
Për gjithçka ka arritur Fatime Nexhipovska, u soll si model i suksesshëm shqiptarësh në Suedi në një mbrëmje festive për festat e Nëntorit, organizuar nga Shoqata Kulturore “Tirana”, në Malmo. Veç takimeve të shpeshta mes shqiptarësh tek zyrat e shoqatës, festimet në grupe të mëdha janë mundësi e mirë për të njohur arritje të spikatura bashkëkombasish, që sjellin bashkë me krenarinë, edhe modele për t’u ndjekur nga më të rinjtë.
“Shumë nga të rinjtë që takoj, ndihen të pasigurt për të ardhmen, ndaj me grupin që drejtoj, i ndihmojmë që të mos fokusohen tek problemi, por tek zgjidhja e tij”, tregon Fatimja biznesin e saj social që ka hapur, me fokus, punën me të rinj se si të mund të gjejnë kënaqësinë për t’u rritur sipas idhujve që zgjedhin për t’i udhëhequr në jetë deri sa të arrijnë qëllimet.
Brenda një viti, vajza e re me vullnet përmes referateve, workshop-eve, bisedave të drejtpërdrejta ka takuar, frymëzuar e nxitur besimin për të ardhmen tek mbi 100 të rinj. Për këtë sipërmarrëse sociale edhe pse e re, nuk vonoi vlerësimi i shtetit suedez.
“Shtëpia” që mbledh shqiptarët në Malmo
Shqiptarët e trojeve jashtë kufirit me Shqipërinë, rreth 50 mijë e prekën herët, para 35 vitesh Suedinë, ku ndjenë përshtatjen e mentaliteteve, që sot reflektohet tek brezi i fëmijëve të tyre, që nuk dallojnë prej suedezëve. E kupton kur ndodhesh mes tyre në Malmo, qyteti i tretë nga madhësia në Suedi, sikurse tek gëzojnë së bashku festat e nëntorit, në mbrëmjet e organizuara nga shoqata Kulturore “Tirana”, ndjen se secili i ruan brenda vetes rrënjët e origjinës.
Në qytetin Malmö, i treti për nga madhësia në Suedi, pas viteve 90-të kanë mbërritur nga qytete të ndryshme të Shqipërisë rreth 1300 shqiptarë, prej të cilëve, një grup i vogël punuan e krijuan në 8 shkurt 2003 shoqatën me emrin e kryeqytetit, Tirana. Prej vitesh zyra e saj është kthyer në një vend të ngrohtë takimesh, ndjesi malli e dashurie të fortë për vendlindjen, dhe pse jo, ndoshta mbajnë në shpirt në mijëra kilometra larg, edhe traditën e një historie shekullore emigrantësh shqiptarësh nëpër botë.
Zyra e shoqatës kulturore “Tirana” ndërtuar sipas modelit suedez, sot është pika e fortë që mbart traditat kombëtare sidomos tek të rinjtë e rritur me kulturën dhe mes suedezëve. Maks Cifligu e ka merak dhe kujdeset që ta mbajë përherë hapur lokalin e shoqatës për veprimtari me fëmijë e të rinj, që e vizitojnë gjatë kohës së lirë. Aty mblidhen jo vetëm banues në lagjen ku ndodhet, por nga tërë Malmö e rrethinat, ku jetojnë rreth 12 mijë shqiptarë nga gjithë trevat shqipfolëse. “Ne synojmë t’i shërbejmë gjithë komunitetit ku jetojmë, ndaj kemi zgjedhur forma të tilla, që zyra të jetë e vizituar nga të rinj, që vijnë dhe kalojnë kohën e lirë nën shoqërinë e leximit, lojrave, bisedave të ndryshme për zakonet e çdo vendi”, tregon Maksi.
Shoqata ka një kryesi, që punon mbi baza vullnetare, që herë pas here ripërtërihet e ku çdo anëtar përbën një shembull pozitiv përpjekjesh integrimi në shoqërinë suedeze. Këtë vit, si rastësi e bukur, ka më shumë gra: Dhurata Alla, mjeke e përgjithshme në ambulancën e një prej lagjeve të mëdha në Malmo, pedagogia Rita Cifligu, Liana Xhakollari mjeke në spitalin universitar aty, Shaip Morina, i angazhuar si drejtues për aktivitetet e kohës së lirë dhe sipërmarrësi Adriatik Xhakollari.
Rita Cifligu, ndër nismëtaret, tregon nisjen kur u mungonte përvoja e organizimit: “Na ndihmoi shumë Enti për Kohën e Lirë në Malmo, që jep kontribut të çmuar me materiale ndihmëse, këshilla, kurse të ndryshme se si duhet formuar, drejtuar, organizuar një shoqatë ideale”. Mësuese në lëndët sociale në 20 vjet në Malmo, ajo ka provuar çdo shkallë mësimdhënie në shkollat suedeze si dhe për shqiptarët. Prej vitesh punon koordinatore me prindër nxënësish të çdo moshe dhe nacionalitetesh në një prej minibashkive në Malmo dhe është anëtare e Entit për punët parandaluese dhe kohën e lirë, ku drejton programe të ndryshme me të rinj e të rritur. Eshtë një model organizimi i suksesshëm në Suedi me të huajt aty, me objektiv, që duke kapërcyer ndryshimet, ata të përshtaten me kulturën e shoqërisë suedeze. Rita vetë mbetet aktive për t’i stimuluar shqiptarët, por dhe t’ua bëjë të njohur suedezëve kulturën shqiptare.
Pogradecarja Liana Xhakollari përveçse kreu studimet e larta për mjekësi në Malmo, punon mjeke në spitalin universitar aty dhe për 4 muaj përfundon specializimin për veshkat. “E kam dëshirë që të hap një klinikë në Shqipëri ku të përdor teknikat e fundit për shërimin e veshkave”, tregon ambicjen gruaja e re, që erdhi 15 vite më parë në Malmo duke ndjekur dashurinë e jetës, Adriatikun.
Ndër vite, aty janë bashkuar shqiptarë nga trojet shqipfolëse jo vetëm nga qytete të tjera në Suedi, por dhe nga Norvegjia e Danimarka. “Qëllimi i shoqatës synon të mbajë gjallë frymën e atdhedashurisë, jo vetëm me aktivitete të ndryshme kulturore dhe sportive për çdo moshë, por duke gjetur frymën e bashkëpunimit me shoqata dhe organizma të tjera, me qëllim integrimin e çdo banori në shoqërinë ku jetojmë”, tregon kryetarja e shoqatës Dhurata Alla, që pasi studioi, sot punon mjeke e përgjithshme në ambulancën e një prej lagjeve të mëdha në Malmo.
Promovimet e shqiptarëve të suksesshëm nga shoqata Kulturore “Tirana” po rrisin interesin mes shqiptarëve për tu njohur me njëri-tjetrin dhe pse jo, dhe nga të huaj të tjerë. Kjo mënyrë organizimi bën që në çdo festë shqiptarësh, takon suedezë, rumunë, sllovenë, të tjerë të interesuar për kulturën shqiptare. Çdo vit Shoqata “Tirana” në bashkëpunim me organizma artistikë nga Shqipëria, fton grupe artistësh, si shkolla e Baletit në Tiranë, shoqata ”Artisti”, grupi artistik ”Kolonja”, grupi artistik ”Bluepidamus”, etj, ku kulmi mbeten festat e Nëntorit.
“Nuk mblidhemi vetëm për të kënduar e kërcyer, por dhe të promovojmë vlerat, që shumë shqiptarë po arrijnë këtu. Bashkëpunojmë dhe presim sugjerimet e sipërmarrësve tanë duke ftuar njerëz me kontribut të spikatur, modele, jo vetëm për t’u ndjekur, por dhe t’i njohë çdo shqiptar në Suedi”, tregon synimet e shoqatës Rita Cifligu. Nëntori i sivjetëm në Malmo me përvjetorin e 102-të të Ditës së Flamurit dhe 70-vjetorin e çlirimit, mblodhi dhjetra shqiptarë në një mbrëmje me aromë Shqipërie me këngëtaren Ludmilla Baballëku dhe Arben Zhezha.
Modele shqiptarësh të suksesshëm në biznese
Në Malmo dhe rrethinat, Adriatik Xhakollari njihet si sipërmarrës shqiptar, që ka prej vitesh biznesin e mirëmbajtjes së banesave dhe një agjenci punëtorësh të specializuar. Me origjinë nga Skrapari, i rritur në Laç, fare i ri emigroi me anijen “Panama” në Itali dhe pas dy vitesh u vendos në Malmo. Prej 20 vitesh sot ai jeton me Lianën dhe dy fëmijë, që e flasin bukur shqipen.
Në pak ditë qëndrimi në Malmo e ke lehtë të takosh shqiptarë, që të integruar në shoqërinë suedeze, kanë krijuar profilet e tyre sociale, kanë biznese, kryesisht në fushën e shërbimeve si Adriatiku, me restorante, apo lokale dëfrimi. Një restorant i një shqiptari nga Maqedonia me të punësuar shqiptarë, mbushet plot me suedezë, kinezë, arabë, patjetër dhe shqiptarë, që shijojnë byrekun, por dhe tavat karakteristike.
Befasi krijon lokali muzikor i Agronit, një strugan, që vendosur para 35 vitesh në Malmo, ka grupin e vet muzikor ku buçet muzika shqiptare. Aty çdo fundjavë grupe vajzash dhe djemsh të rinj mblidhen dhe kur bisedon me ta, kupton se ndonëse të rritur në Suedi e ku ndihen suedezë, malli për atdheun u rri ndër sy.
Nga Lundi vjen Viktoria Malo, sociologe. Jeta e vuri në provë tek mësoi se djali i vogël 3-vjeçar kishte autizëm. Pasi kaloi frikën e parë, ju përkushtua biznesit social për njerëz me aftësi të kufizuara, duke lënë punën 20-vjeçare në Entin e Migracionit. Prej vitit 2007, nuk është ndalur dhe sot ka një nga ndërmarrjet më të mira në Suedi. Në vitin 2010 u nominua si një nga 900 ambasadorët e biznesit nga Bordi Suedez për Ekonomi dhe Rritje Rajonale, (që ndjek rritjen e qëndrueshme e të vazhdueshme të biznesit në Suedi).
“Sivjet, sfida ime mban emrin “Stokholm””, tregon Viktoria nisjen për të hapur atje qëndrën e dytë. Si gjithë jeta e saj luftarake, e di se do t’ja dalë, se di që cdo punë kërkon përkushtim të veçantë, pale kur bëhet ndaj njerëzve me aftësi të kufizuar. Viktoria Malo vlerëson reformën në kujdesin shëndetësor që nisi Suedia në vitin 1994 kur u fut shërbimi privat për njerëzit me aftësi të kufizuar me më shumë liri përzgjedhjeje. Si grua në biznes, suksesin e ka arritur përmes sfidave: “janë përzgjedhjet tona që tregojnë se cilët jemi, shumë më tepër se’ç mund të na tregojnë aftësitë që kemi”, thotë Viktoria Malo, që gjithë jetën ka ecur në kërkim për të njohur veten, të tjerët.
Nga sipërmarrja, tek gruaja në politikën suedeze, është ecja e Mira Gërxhaliu, që 8 vjec me familjen nga Mitrovica e Kosovës, emigroi në Suedi. Diplomuar për menaxhim ndërmarrjesh, prej 3 vitesh Mira ka biznesin e vet për organizim dasmash dhe eventesh. Jeton me dy fëmijët në qytetin turistik, Höganäs dhe së fundi është pjesë e politikës së djathtë me partinë Moderaterna në Suedi.
Gruaja e re në politikë, është zv/kryetare e Bordit të mirëqënies sociale në komunë, para pak muajsh kandidoi në zgjedhjet komunale, u votua dhe u zgjodh anëtare e Këshillit Bashkiak në Höganäs, ku mban deytyrën e zëvëndëses të Entit Arsimor. Sivjet ka hapur biznesin e dytë, firmën konsulence “R&G Trade Business development”, me drejtim investime në agrobujqësi në Kosovë. “Dëshiroj të dicka në trojet tona”, thotë Mira Gërxhalliu. Qëllimet e jetës i lidh me ambicjet: “ndihem e lumtur kur shikoj rezultate të mira, ndihem mirë kur kontribuoj për shtetin, fëmijët dhe familjen time. Mbi të gjitha, dua t’u përcjell mesazhin e një modeli pune fëmijëve të mi, që ta dinë se asgjë nuk është e pamundur nëse e do punën”.
Elvira Haxhiaga mbrriti nga Kosova në Malmo shumë e re. Ndonëse ka aty 23 vjet, ndryshimet në mentalitete i nxitën idenë për biznes në fushën e psikoanalizës, kryesisht rritjen e vetvlerësimit pozitiv tek pacientë nën depresion. Fare e re nisi përkthyese e anglishtes në ndihmë të grave shtatzëna nëpër maternitete në Suedi, Finlandë e Norvegji nga gjuhët shqip e sërbokroatisht. Studente për Informatikë në Universitetin e Lund u përfshi në projekte për mediat digitale, dha leksione mbi teknologjinë kompjuterike, drejtoi lajmet në dy Radio lokale, u zgjodh koordinatore mes shoqatave rinore suedeze dhe multi-etnike në nivel lokal, rajonal dhe kombëtar, që synonin punësimin dhe integrimin e tyre në shoqërinë suedeze.
Prej vitit 2007 Elvira Haxhiaga ka biznesin e vet “Obruten Mark” me terapi këshilluese. “Jam e zgjedhur si eksperte nga shteti dhe zhvilloj leksione me organizata e kompani në Suedi dhe Danimarkë mbi zhvillimin personal, karrierën, punësimin”, tregon ajo. Nga viti 2012 Elvira Xhilaga ka zgjeruar biznesin në Maqedoni e Kosovë dhe së fundi synon Shqipërinë ku mendon se ka shumë punë, pasi ndryshe nga suedezët, shqiptarët në vend që të bëjnë diçka të vlefshme në jetë, studjojnë për një diplomë apo tituj, edhe pse nuk u hyjnë shumë në punë, cka u krijon gjendje depresive.
Fierakja Julia Shameti Fridevik, nënë e tre fëmijëve jeton në qytetin Helsingborg, ku ka biznes sallonin e bukurisë “Spegeln”. Njihet si artiste dhe bamirësi, merr pjesë në cdo maratonë vrapimi me flamurin shqiptar mbi shpatulla në finish. Për të shkruar gazeta lokale një artikull me përshtypjet e klientëve për punën e Julias, që tregon rrugën ku mbrriti deri sot. “Sa mbrrita 12 vjet më parë në Suedi, linda fëmijën e tretë, u përballa me shumë vështirësi, isha pa punë, nuk njihja gjuhën vëndase, por e vendosur të mos kthehesha pas. Kështu nisa ta mësoj nga librat e fëmijëve, cdo ditë punoja 4 orë tek Fondacioni bamirës ”Öppet Hand,” ku paketoja veshje e ushqime për vendet e varfëra e kështu mësova gjuhën. Më pas u diplomova si parukiere, nisa punë në sallone të ndryshme deri sa u vendosa në Helsingborg ku kursimet i investova për një sallon bukurie. Shpejt kuptova se kisha bërë zgjedhje të drejtë”. Julia Fridevik si grua në biznes, vlerëson që shumë shqiptare me fëmijë, janë shkolluar në universitete në Suedi dhe mendon se “kur njeriu zgjedh të bëj atë që do, nuk ka ndryshim nëse je burrë, apo grua”.
Duke bërë cdo vit me promovim shqiptarësh të shquar, nisma e shoqatës Kulturore “Tirana” tashmë është përhapur ndër të tjera shoqata shqiptarësh.
Mira Gërxhalliu, që është dhe nënëkryetare e Ligës së shoqatave “Iliria” tregon se ka nisur puna për një botim special me shqiptarët e suksesshëm në Suedi, që do të promovohet mot në Stokholm. Mes tyre, patjetër dhe gjithë sipërmarrëset gra, që janë fokusuar drejt bizneseve sociale. Një fushë, që e nxitur nga shteti, krijon një brez të përgjegjshëm, të lumtur, që e vecon Suedinë në botë, ndërsa për shqiptarët e integruar shënon pikën e barazimit mes mentaliteteve shqiptare dhe suedeze.

-Shënime nga dita e përcjelljes së saj në banesën e fundit/
Nga Fuat Memeli/
Kanë kaluar disa ditë që dardharja e Bostonit, Rozi Theohari (Çeku) nuk është mes nesh. Nuk i festoi dot Krishtlindjet dhe Vitin e Ri 2015. Iku para se ato të vinin. Nxitoi për diku larg, në një rrugë të gjatë pa kthim. La pas një barrë dhimbje për familjen, të afërmit, shoqet e shokët e saj të shumtë./
LAMTUMIRA TE KISHA E NOLIT
Kjo kishë e shqiptarëve të Bostonit,që ajo e deshte aq shumë, ishte “stacioni” i fundit i “përshëndetjes “ së Rozit me njerëzit e afërt, dardharët, shoqet e shokët që kishin ardhur për t’i dhënë lamtumirën. Vinte shpesh ajo te kjo kishë me emrin”Shën Gjergj”, por që shqiptarët e thërrisnin, kisha e Fan Nolit, pasi aty kishte shërbyer Imzot Noli. Në një intervistë që i kam bërë Rozit në muajin mars të këtij viti, pas një veprimtarie të grave shqiptare të Bostonit, zhvilluar te kjo kishë, ndër të tjera, ajo më ka thënë:”Te kjo kishë vij me shumë dëshirë.Kur ngjit shkallët e saj,qëndroj para bustit të Nolit, puth kryqin e tij e më duket sikur puth duart e Nolit.Te kjo kishë me duket sikur marr energji të reja. Gjatë meshës, kur dëgjoj zërine At Artur Liolinit, më duket sikur dëgjoj zërin e Nolit.” Dhe ja, këtu u mblodhën shqiptarët nga Bostoni, Usteri, New Yorku, Konektikat, New Jersi, etj, për t’i dhënë lamtumirën e fundit në meshën e drejtuar nga kancelari i saj, At Artur Liolini. Riti mortor i meshës,gërshetohej me fjalët e të afërmve, mikeshave e miqve të saj. Ndër të parët që foli, ishte aktori Julian Nënshati, i afërm i familjes, i cili lexoi një përkthim të Rozit nga shqipja në anglisht.(Theksoj se Rozi e përvetësoi shumë mirë anglishten në Amerikë dhe shkruante direkt në këtë gjuhë, ose përkthente nga shqipja në anglisht e anasjelltas.). Te mikrofoni afrohet pastaj, mikja e saj e vjetër, poetja e shkrimtarja , Raimonda Moisiu, Kryetare e Shoqatës së Shqiptarëve Shqiptaro-Amerikanë:-Në mesin e komunitetit të shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë, një vend të veçantë ze shkrimtarja dhe publiçistja, dardharja e bukur, korçarja e talentuar e Bostonit, fisnikja e letrave shqipe, Rozi Theohari (Çeku), autore e shumë vëllimeve në poezi në shqip e anglisht si dhe mjaft librave të tjerë , si “Mbi thinja fryn erë” “Potpuri dardhare” etj. Ajo ishte lexuese e dinjitoze e veprës së Fan Nolit, intervistuese e bashkëkohësve, patriotëve, atdhetarëve të vjetër e të rinj. Rozi ishte një gazetare profesioniste dhe publiçiste mjaft prodhimtare , e spikatur në gazetarinë e hershme shqiptare, me një karierë brilante në shtypin shqiptar, më pas e deri më sot në diasporë. Krijimtaria e saj karakterizohet nga një gjuhë e pastër .Rëndësia e përkushtimi që ajo u kushtonte ngjrjeve dhe mbresave historike për të cilat vendos të shkruajë, përshkrimi me ndjenjë e profesionalizëm, janë disa nga pikat e forta në publiçistikën e saj. Pena e Rozit me editoriale, esse, repeortazhe në shtypin shqiptar në Shqipëri, në gazetën Dielli, Illyria, revistën “Kuvendi” në SHBA, Fjala e Lirë-Londër, e paraqesin Amerikën në dy plane: si vendi i lirisë e demokracisë si dhe vendi i mijra emigrantëve shqiptarë. Në vazhdën e traditës, ajo nuk rreshti së shkruari, duke sjellë të gjalla ëndrat, shpresat, kontributin, idetë e shqiptarëve të parë të vendosur në Boston si Noli, Konica,Qerim Panariti, Sotir Peci, Josif e Vasil Pani, Goni Katundi, Vasil Tromara, Anton Athanasi, Kristaq Trebicka, At Artur Liolini, e plot të tjerë.
Për të nderuar gazetaren, poeten , shkrimtaren dhe antëtaren e Shoqatës Pan Shqiptare “Vatra”, kishte ardhur nga New Yorku, edhe Kryetari i kësaj Shoqate, dr. Gjon Buçaj, me një grup shokësh si Editorin e Diell-it Dalip Greca dhe Vatranin, Cezar Ndrue. Në fjalën e tij, Kryetari i Federatës Pan Shqiptare Vatra, dr. Gjon Bucaj, ndër të tjera, theksoi:-Lamtumira e funditasht gjithmonë e trishtë, e tillë asht edhe e sotmja për të gjithë ne, sidomos për familjarët e të ndjerës,pranë të cilëvet kemi ardhë për të përcjellë Rozin së bashku dhe për t’ua lehtësue sadopak dhimën. Rozi ishte një intelektuale e mirëfilltë dhe shkrimtare e talentuar.Ajo ishte anëtare dhe përkrahëse e “Vatrës” dhe eci në gjurmët e dardharëve paraardhës. Rozi ishte bashkëpunëtore e regullt e gazetës “Diellli” , anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, ishte afër kishës së Nolit dhe komunitetit shqiptar të Amerikës, qysh kur shkeli në këtë tokë të bekuar, në atdheun tonë të dytë.”. We will cherish the great memories of her and we will always remember her kindness and the beautiful smile on her face. Në emën të kryesisë se Vatres, dhe timin personal e të familjes sime, si dhe të tëgjithë antarëve të Federatës Panshqiptare VATRA, u sjell familjes Theohari & Ceku dhe të afërmve të tyne, për dhimet ma tëthella, me uriminqë në të ardhmen të kenë vetëm gëzime.
Një mbresë të veçantë la tek pjesëmarrësit, edhe fjala e famulltarit, Larry Titus, i kishës ku shkonte Rozi :- Ajo shërbeu për besimtarët e kishës sonë si një model frymëzimi. Me fjalët e saj , Rozi preku zemrat e besimtarëve. Mes nesh ajo tregoi dashurinë që kishte për Amerikën, tregoi kulturën dhe edukatën e saj.Na fliste shpesh për Shqipërinë, për Skënderbeun e Nënë Terezën.Na ka treguar edhe si mbanin të fshehur flamurin amerikan në regjimin komunist.

AJO HARROI VETEN PËR TË TJERËT
Kjo ishte një nga fjalitë që tha në ceremoninë mortore, vëllai i Rozit, agronomi i shquar, Kiço Çeku. Po pse e harroi veten Rozi?. Duke marrë pjesë e duke shkruar për veprimtaritë e shqiptarëve të Bostonit, duke gjurmuar e duke shkruar për figura të shquara të shqiptarëve të Bostonit para 100 vjetësh e deri sot( midis tyre edhe për figura dardharësh) duke shkruar poezi, mbresa e tregime, duke bërë përkthime, etj, ajo ishte tej e ngarkuar me punë. Vetëm për librin e saj të fundit prej 500 e ca faqesh me titull “Potpuri dardhare”, punoi pa ndërprerje dy vjet plot.- Punoj nga 8-10 orë në ditë, kështu më thoshte kur flisnim në telefon. Duke u marrë me këto punë e të tjera (shto edhe ato familjare) ajo harroi veten e nuk bëri një vizitëte mjeku. Siç i kishin thënë ata kur sëmundja kish përparuar e shkoi për t’u vizituar, po të ishte vizituar më parë, do kish shpëtuar nga sëmundja e keqe e cila i morri jetën në moshën 75 vjeçare. Duke ditur tërë punët që bënte ajo, me të drejtë vëllai i saj, Kiçua, tha: -Rozi harroi veten për të tjerët. Ajo ishte Rozi e të gjithëve.Edhe ditët e diela, kur njeriu pushon, ajo e kishte ditën më të ngarkuar.Shkonte në kishat në North Shores, të Neontit, të Linit, etj dhe këndonte në korin e tyre.Ajo i mësoi notat muzikore në një kohë rekord.Kështu ajo e prishi rradhën dhe iku para nesh që ishim më të mëdhenj” tha Kiçua.

EDHE NJË “TAKIM” ME ROZIN

Pasi mbaroi mesha mortore dhe trupi i saj përcillej tek makina e funeralit, At Artur Liolini, i thotë pjesëmarrësve :- Ndaluni një moment te holli i kishës dhe shihni librat e Rozit.” Dhe pjesëmarrësit bëjnë pak minuta ”pushim” te ky holl. Punonjësja e bibliotekessë Nolit që shërben pranë kësaj kishe, Neka Doko, ka vendosur këtu librat e Rozit që ndodhen në fondin e kësaj biblioteke. Njerzit afrohen, marrin në dorë dhe i shfletojnë ato.(Theksojmë se gjatë jetës së saj Rozi ka shkruar 20 libra të gjinive të ndryshme si poezi,prozë, publiçistikë, monografi, etj.) Pjesëmarrësit i prekin ato libra, lexojnë diçka dhe i duket sikur prekin duart e Rozit. Shoqet e saj, Raimonda Moisiu dhe Rita Saliu,bëjnë fotografi me librat e Rozit ndër dorë. I duket sikur kanë mes tyre shoqen e tyre të paharruar.Kështu veprojnë edhe disa të tjerë.Pastaj nisen se i “pret” Rozi para kishës për të shkuar aty te vorrezat e qytetit Pipëdi, ku do prehet pranë të shoqit, mjekut të njohur,Viktor Theohari. Sipas traditës amerikane, të pranishmit vendosën nga një lule te arkivoli i saj.

KUSH DO TA UJITË LULEN E SAJ, Barbarosa?
Sipas traditësh shqiptare, të gjithë pjesëmarrësiit shkuan për të ngrënë drekën e fundit të Rozit. Restoranti ishte zgjedhur në qytetin e Salemit., prone e një shqiptari nga Lushnja. Edhe në këtë drekë lamtumire, vazhduan mesazhet për Rozin, shumica e tyre nga shoqet e shokët e saj krijues. Raimonda Moisiu, e cila nuk ka rreshtur se shkruari e së foluri që kur Rozi u shtrua në spital, deri sa ajo ndërroi jetë e më pas, përcolli tek të pranishmit tre krijime për Rozin nga miqtë e saj: poetët Vangjush Ziko, Dalan Luzaj e Kolec Traboini. Ja disa vargje të Vangjushit:- Korijes së Dardhës, kambana ra vetë/me dorë i ra asaj vetë Shën Pjetri/…të zu gjumi buzë oqeanit/ valët e ftohta për ty zunë qanin/qau Bostoni për ty si për bijën/për penën e artë e shpirtin e lirë…Vazhdoi ligjërimi për Rozin, Adnan Mehmeti, president i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë:- Sa herë vinim në Boston, ishim të lumtur se na prisnje ti Rozi. Sot po vijmë në qytetin tend të dashur , për t’ju dhënë lamtumirën e fundit. U shua një shkrimtare e madhe e letrave shqipe. Ajo do të mbetet pa publiçisten e madhe që shkroi me vite për shqiptaro-bostonianët e vjetër të kohës së Nolit si dhe për ata të ditëve tona. Shoqata jonë po mbetet pa anëtaren e saj,e cila na përkrahu e na ndoqi në çdo veprimtari. Rozi po udhëton drejt qiellit, duke lënë pas mbretërinë e librave e duke na lënë neve në pikëllim. Loz tani me yjet, pasi punove gjithë jetën, për të qënë në qiellin e stolisur. Dalip Greca, editor i gazetës “Dielli”, mik i saj ivjetër, duke folur për krijimtarinë e Rozit, tha:-Gjatë viteve që punova në gazetën Illyria, Rozi më dërgonte shpesh shkrime për t’i botuar. Shkrimet që sillte Rozi, nuk kishin nevojë për redaktim.Po t’i redaktonje ato, do t’i prishnje. Poeti Mëhill Velaj, duke njohur dashurinë e Rozit për lulet e sidomos për lulen e vjetër Barbarosa, sjellë në Amerikë para 100 vjetësh nga një grua me origjinë nga Përmeti,e cila u trashëgua nga disa familje ndërsa vitet e fundit ajo iu dhurua Rozit, krijoi aty për aty disa vargje:-Lulen Barbarosa/kush do ta ujitë?/mos u bëj merak Rozi/ do ta ujitim ne më lotët tanë..Nuk mund të rinte pa thënë pak fjalë për Rozin, dardhari Sotir Pani, mik i familjes Çeku:-Dardha jonë ka nxjerë 25 shkrimtarë. Në shpirtin e tyre krijues, ka ndikuar bukuria e fshatit. Mestyre një nga më të shquarit,ishte Rozi. Folën e sollën kujtime për Rozin edhe krijuesja e patriotja kosovare, Rita Saliu, shkrimtari Gaqo Bushaka, poeti Atrur Vrekaj, sekretar i Shoqatës “Kombi” etj. Ndër të fundit që foli për Rozin, ishte artistja Adivije Alibali.Ajo kujtoi se me Rozin kishin qënë komshinj në Tiranë dhe emigrimi i takoi përsëri në Boston. Në shenjë nderimi për Rozin, ajo dhe djali i saj, Agroni, kishin sjellë një vazo me lule natyrale, të cilën ia dhuruan vajzës së Rozit, Diana Theohari, duke i thënë që ta vendosë të varri i nënës. Ajo i premtoi se do të çojë në vend porosinë e tyre. Me një falenderim nga vajza e Rozit, Diana, për të gjithë pjesëmarrësit e veçanërsiht për Katerina Çeku, e cila i qëndroi pranë Rozit gjatë gjithë kohës që ajo lëngoi në spital, u mbyl kjo drekë lamtumire.
Rituali mortor mbaroi, por mbeti pas dhimbja, dashuria, respekti e mirënjohja për Rozi Theoharin (Çekun).Kështu ndodh kur njeriu që ikën, le pas një det të madh dashurie e përkushtimi për njerzit, për vendlidjen e atdheun.

Sh.K.A “Jehona Shqiptare”nga Tirana thyen kornizat e Shqipërisë drejt Kosovës ,Maqedonisë, Malit të zi,Turqisë,Athinës dhe Diasporës Shqiptare!/
Nga Asllan Dibrani/
Shoqata Kulturore Artistike”Jehona Shqiptare” është një shoqëri që ka grumbulluar artistet ,valltaret ,këngëtaret ,dramaturgët dhe recitatorë ma të mirë të Shqipërisë. Organizon aktivitete që i përkasin të gjithë shtresave dhe moshave duke ruajtur tradicionalen shqiptare.
Shoqata Kulturore Artistike”Jehona Shqiptare” është themeluar në vitin 2007, ku për gjitha këto vite kanë dhënë koncerte brenda dhe jashtë vendit.
Kujtimi më mbresëlënëse është që SH.K.A”Jehona Shqiptare” me Trupën e saj më prestigjioze në Shqipëri kanë dhënë të parin në Tiranë me rastin e” Pavarësisë së Kosovës” martire,kur hyni në Nato Shqipëria,për 100 vjetorin e Pavarësisë në pallatin e Kongreseve etj.
Me kryetaren zonjën Zamira Korançe e Shoqatës Kulturore Artistike “Jehona Shqiptare” patëm rastin të takohemi në turneun e saj në Evropë në qytetin e Shtutgardit në Gjermani. Mësuam shumë gjëra mbi kulturën, artin dhe synimet e kësaj shoqërie që t’i thyen kornizat e Shqipërisë drejt Kosovës ,Maqedonisë, Malit të zi,Turqisë, Athinës dhe Diasporës Shqiptare!
-Zonja Zamira Korançe një grua modeste me një kulturë të lartë, po me një shpirt dhe zemër të thyer për çalimet e kombit shqiptar në fushën politike atë të kulturës dhe atë ekonomike biseduam gjerë e gjatë,por kësaj here qëllimi ynë ishte të përqendrohem në prononcimet e saj lidhur me SH.K.A”Jehona Shqiptare” ,për planet, projektet dhe synimet e saj.

PËRSHKRIMI I PROJEKTIT

Shoqata Kulturore Artistike “Jehona Shqiptare” është e motivuar të zhvillojë dhe organizojë veprimtari të gjëra, të cilat në thelb kanë identitetin kulturor kombëtar ndaj të gjithave krahinave ku flitet,aktrohet dhe interpretohet shqip.
Këto veprimtari ju përkasin të gjitha moshave duke filluar të artistët talent të rinj e deri të ata më mosha më të mëdhenj.
“Jehona Shqiptare” e bën të besueshëm veprimtarinë e sajë, bazuar në figurat e njohura të “Artit dhe Kulturës Kombëtare”, me interpretues të mirëfilltë të këngës, valles, fjalës artistike të artit nacional nga mbare vlerat e saj në zhanret e ndryshme si më poshtë:

-REALIZUESIT E KËTIJ PROJEKTI JANË ARTISHTËT MA TË MËDHENJË TË SHQIPËRISË :

Ø Margarita Xhepa(Kryetare e Trupës-Artistike.)
Ø Reshat Arbana (N\Kryetari Trupës- Artistike)
Ø Arben Sinoni (Drejtor Organizativ- artistike)
Ø Bujar Asqeriu (Udhëheqës artistik- skenarist)
Ø Zamira Korançe (Njëkohësisht producente e projektit)
Ø Bashkim Abdulli (Skenist )
Ø Jorgo Papinxhi (Regjizor-Kompozitor)

PJESËMARRËSIT KËNGËTAR DHE INTEPRETUES GJIGANTË ARTISTË SHQIPTAR:
Pjesëmarrës, këngëtarë e artistë të tjerë nga më të njohurit e skenës dhe ekranit, gërshetuar me brezin e ardhmërisë, si:

Margarita Xhepa, Artiste “MBRETËRESHË”e Kinematografisë Shqiptare “NDERI I KOMBIT”.
Artiola Toska, mjaft e njohur brenda dhe jashtë vendit, sidomos me zhanrin e Shqipërisë së mesme.
Preg Mrisha, këngëtar brilant, Profesor i Artit dhe i Kulturës Shkodër.
Dava Gjergji, këngëtare e trevave të veriut ,e folklorit Shqiptar Mirditor.
Mirush Kabashi, mjeshtër i madh i skenës e Kinematografis Shqiptare”NDERI I KOMBIT”
Reshat Arbana, Një ndër aktorët më brilantë të dramës e filmit, i njohur si një ndër artistët më të dalluar të çështjes shqiptare, i mirëpritur në Diasporën Shqiptare ”NDERI I KOMBIT”.Liljana Kondakçi këngëtare e shume dekadave te kenges popullore dhe të lehtë shqiptare.
Irini Qirjako,këngëtare ,Brilante Bilbili i zhanrit Polifonisë Labe 100% MJESHTËR E MADHE.
Sabaet Vishnja, këngëtare Bilbili e këngëve popullore Shkodrane.

Krahas këtyre gjigandëve të kombit prezantojmë edhe tjerët artistë të rinj talent si:

1. Zamira Korançe (Producente)
2. Zef Bega (Bilbili këngës popullore )
3. Blerta Bulica (Këngëtare e re)
4. Teuta Skrapari (Këngëtare e Jugut)
5. Elidona Lamnica (Koordinatore e spektaklit)
6. Eqerem Tuga (President i Ansamblit ”SHQIPONJA” )
7. Adrian Abdulli (Projekorist i Arti Grafik
8. Shyhrete Beluli (Këngëtare popullor )
9. Poni Këngëtare Popullor Vlorniate
10. Elisabeta Marku (Këngëtare SHKODRANE)
11. Arben Sinani (Këngëtar Shqipris Mesme)
12. Erisa Dragoshi ( Këngëtare)
13. Dylbar Abdulli (Tastjerist dhe Këngëtar Matjanë)
14. Rexhep Çeliku (Korograf vallëtar e Ansamblit shtetit)
15. Lili Cingu(Korografe Valltare Asamlit popullor )
16. Eli Fara (Kèngètare e Princesha e zhanrit serenata Korçare)
17. Eli Fara (Kèngètare e Princesha e zhanrit serenata Korçare)
18. Rexhep Çeliku (Valltar i Ansamblit popullor)
19. Ylli Bako (Kengetar)
20. Valbona Peraj(Kèngètare) Super ARBNORE.)
21. Silvana Brace (PREZANTUESE)
22. Bujar Asqeriu ( Skenarist-Prezantuese)
22.Drande Xhaj (Humoriste)
23.Edmond Halili (Humorist)
24.Roela Demleka(GRIMJERE)
25.Ilia Terpini(Fotoreporter)
-SHKA ”Jehona Shqiptare” ka si qëllim që Kultura Artistike Kombëtare të jetë gjithmonë në pikësynimin e vlerave të bukura që ka trashëguar kombi ynë brez pas brezi. Shoqata Kulturore Artistike ”Jehona Shqiptare”që nga Viti 2007 ka dhënë shfaqje e realizuar Festivale brenda e jashtë vendit,ku ka synuar të ruaj me fanatizëm vlerat e artit kombëtar mbi temat e tradicionales shqiptare shqip për çdo grup-moshe interpretuesish.
Zamira Korançe gjatë bindës na thotë se SHKA ”Jehona Shqiptare” vetëm në këtë vit kanë dhënë koncerte në të gjitha qytetet e Shqipërisë për fëmijët jetim, ku kemi dhuruar dhe Abetare e 1 Qèrshor por dhe në katër shtete kemi shoqëruar Valltarët e Kombëtares tonë si me 16 Prill në Sarkarja në Turqi,përsëri me 6 Korrik 2014 në Bursa,me 3 Shtator në Spanjë,me 17 Tetor në Mal të Zi,dhe me 24 Tetor në Bullgari ku kemi marrë çmimin e I-rë ,kurse koncert kemi bërë në Shkodër me 17 Dhjetor, me 24 dhjetor në Tiranë kushtuar krishtlindjeve “EXPO CENTRE” për 25 dhjetor prapë kanë qenë me një koncert të madh në një lokal të Tiranës.
-Pastaj zonja Zamire thekson “Jehona Shqiptare” organizon “Festivalin e Talentëve të Rinj mbar Kombëtar” ku do nisi me jurinë që në janar 2015-ës.
FLAMURI KUQ E ZI…!

O,Flamuri Kuq e Zi, 
Në dorën e shqiptarit rritesh,
Kurë vdes njeriu i shtrenjtë,
Në gjysmë shtizë valëvitjesh.

Kur Shqipëria ka ndeshje,
Kush e e kush çohet në këmbë,
Për Ty Flamur Kuq e Zi,
Duke kënduar Hymnin Tuaj.

Për Flamurin Kuq e Zi,Betohen,
Kosovë,Çamëri për Një Shqipëri,
Gjithmonë po njësoj do vulvitesh Ti..
O,Flamuri Kuq e Zi..!

Juria e Festivalit për Talentët e Rinj Mbarë-Kombëtar do jenë:

1-Margarita Xhepa “Nderi i Kombit”
2-Besim Zekthi e Aida Gjini(Koreografe të valltarëve).
3-Edmond Zhulali (Mjeshtri i madh i Interpretuesve Këngëtar 100% Shqip).
4-Bujar Asqeriu Mjeshtri Madhè(Prof. Dramaturg –Recitale ndaj talentève të rinj.)
5-Myfarete Laze Mjeshtre e Madhe (Juri e Interpretuesve të muzikës së lehtë shqiptare)
6-Silvana Braçe Prezantuese e Festivaleve dhe (Mbretëresha e buzëqeshur e ekranit pran TV-ve)
7-Zamira Korançe Kryetare e SH.K.A”Jehona Shqiptare”Producente e Festivalit 2015″

Do përzgjedhim artistët për në finale, ku do të jetë Finalja me 1 Qershor në Pallatin e Kongreseve në Tiranë 2015.
Koncerte në vazhdim do të ketë në Turqi tek shqiptarët tanë si dhe 2 festivalet e valleve Kombëtare në Kanada. Kam nënshkruar një kontratë me Londrën jam në bisedime për okej thekson ndër të tjera zonja Zamira Korançe.

Ju sjellim një poezi kushtuar “JEHONA SHQIPTARE” nga vet Zamira Korançe:

JEHONA SHQIPTARE TRIUMFON…
1
Jehona Shqiptare triumfon ,
me krah hapur si shqiponjë,
Troket në familjet e tanë Shqiptarëve me alegri,
Nga Presheva në Prevezë,
nga Ilirida në Mal të Zi,troket Jehona Shqiptare,
shtëpi në shtëpi.
2
Troket Jehona Shqiptare me Artin shërues 100% Shqip ,
Pa dallim moshe race dhe feje….
Me artin jehonë e me krahë shqiponjë,
Frymzon bijnt e atdheut,kudo në botë,
Me Artin e paqes e me alegri ju shëron shpirtin,
Ju ofron pranë shpirtit Atdheun e Trojet Shqiptare.
3
Jehona Shqiptare ju dërgon me krahët e Shqipes,
Amanetin e Nënës Shqipëri,e t’parëve tanë…
Kudo që ju jetoni në botë o bashkëatëdhetar,
Amanet vendlindjen tuaj,
Gjakun e derdhur për trojet e vyera mos e harroni kurrë,
Gjuhën e bukur Shqipe ta ruani me shejntësi,
O bij e bija të Arbrit e Nënës Shqipëri.

Nga :Zamira Mira Korançe Tiranë,

NGA EGLANTINA MANDIA*/
SHTËPIA E MEGIT/
Unë desha ta filloja këtë shkrim me Megin.Kaçurelsen e vogël trevjeçare, që e ndryshoi jetën e prindërve të saj dhe shumë të tjerëve, nga komuniteti shqiptar i Windsorit.
Asnjeri nuk e merr dot me mend para se ta provojë, se sa e gjatë dhe e vështirë është rruga përtej largësive, qoftë edhe në një vend jashtëzakonisht miqësor dhe me një respekt të veçantë për çdo gjë njerëzore, siç është Kanadaja.
Ne na përzuri viti i çmendur 1997!
Pjesa më e madhe e të ikurve në këtë qytet, janë pas atij viti, që askush nuk ka dëshirë të flasë për të, as për ta kujtuar. E kështu del që s’je gjë tjetër, veçse “një rrënjëshkulur’.
”Apo s’ ka furtuna e dimra të gjatë, të lodhshëm, ku secili pyet veten: “përse ndodhem në këto anë, larg detit dhe diellit tim?”
Sado të përpiqesh, zor se i gjen fjalët e përgjigjet për pyetjet që të mundojnë. Ndërsa alarmi shtohet nga lajmet e hidhura që vijnë çdo ditë. Bota me të vërtetë është bërë e vogël, deri sa ç’ndodh në Tiranë, apo në Vlorë, i sheh në ekranet e televizorëve në çdo cep të dheut.
E ja papritur, në këto ditë, merr një lajm të jashtëzakonshëm, nga mami i Megit; pas një pritje tepër të gjatë, po vjen një bebe, si një engjëll i zbritur nga qielli për të na gëzuar të gjithëve, të mëdhenj e të vegjël.
Megi ish plotësimi i jetës sonë dhe një nga përgjigjet e pyetjeve që i bënim vetes, se jemi këtu kaq larg, për të ndërtuar një jetë të re, krejtësisht të re nga ajo që lamë pas. Një çmenduri e vërtetë, me hapje deposh plot armë të mallkuara e kallashnikovë rusë, që kërcasin qoshe me qoshe, vrasin njerëz të pafajshëm, ndërsa Presidenti i Republikës rizgjidhet përsëri në Parlament, në mes të luftes civile.
“Ndaluni njerëz, ç’po bëni? Nuk e shihni që jeni buzë greminës?”, – bërtasim ne, përtej detrave dhe oqeaneve, larg e larg, mërguar!
Po kush të dëgjon?
Dhe ja ku na vjen, një çupëz e vogël, një engjëll nga qielli si për të na kujtuar sa e bukur është kjo e shkretë jetë, kudo që të jesh, kudo që të ndodhesh. Ligjet e saj janë njësoj, me lindje, dasma, dashuri, ëndrra dhe shpresa, qoftë edhe për një shtëpi si kjo, që prindërit me njëqind sakrifica, turne nate e dite dhe një ore në mes, sa për të këmbyer Megin midis turneve, sepse ata e rritën dhe selitën vetë, dhuratën e tyre të zotit, me sytë larushe plot lëng, të shëndetshme dhe plot gëzim, këngëtare dhe valltare, çamarroke që s’lë dy gurë bashkë.
Megi është përfaqësuesja e gjithë atij brezi kanadezo-shqiptar që lindi në këto vise të Doruntinave. Megin e shpunë prindërit në krahë, në shtëpinë e bukur, fare pak ditë pas ditëlindjes së saj.
Shumë bashkatdhetarë, janë vendosur me kohë nëpër shtëpitë e tyre, e shumë fëmijë të tjerë tashmë adoleshentë, ndjekin gjimnaze e shkolla shtatëvjeçare, si Ashly e Enxhi D , Joni K,( vëllai i vogël i Klintit, studend në universitet për mjekësi,dhe Xhinit,në degën e neuroshkences) Tre djemtë e familjes Kercani,nuk janë gjë tjetër veç pasqyrë e shkëlqyer e prindërve të tyre.Sikurse Joni M, e shume femije te tjere kanadezë, që ditën e parë që lindën.
Gjithashtu, vajza e djem, që lanë shtëpitë kutishkrepse, në mëmëdhe, e blenë pas ca vitesh shtëpi të verteta,ne Windsorin e largët, sipas mundësive e takatit .
Ndaj është e kuptueshme dëshira e tyre për një jetë më të mirë e shkollim.
Po përgjigjen e vërtetë të këtij brezi, e mësova nga poezia e gjimnazistes 16 vjeçare, shqiptaro kanadeze, Albana.P. (mbesa e vogël e Flutres) botuar në Antologjinë vargjeve të shkrimtarëve të rinj kanadezë.

SHTËPIA.
Era më pëshpërit ngadalë
Unë pyes veten: çfarë po thotë?
Atdheun që dua,
Atdheun që lashë.

Shtëpi e mbushur me trishtim
Ne qajmë për shumë arsye…
Unë jam e frikësuar se jam e mitur
Dhe krejt e papërgatitur.

Një puhizë ere më drithëron,
Një dorë e ngrohtë mbërthen dorën time
Lotët më treten në faqe.
Vështirë t’i bëj ballë atij vështrimi

Një gjethe panje priste ardhjen time,
Me një harmoni të përsosur ngjyrash të zjarrta
Flokët e borës së bardhë mu derdhën mbi supe
Kjo qe mirëseardhja në Atdheun e Ri,
Pra, në shtëpinë time.

Gjuhë të re do të mësoj,
Tradita krejt të reja do të ndjek
Megjithëse zemra ime është këtu ku jetoj,
Një pjesë e saj, ka mbetur në Atdhe.

FLUTRA 

Mikja jonë, mësuesja e gjuhës shqipe dhe psikologjisë në një akademi të njohur, Flutra X. na mblodhi për herë të parë me rastin e ditës së mësuesit, afro 7 vjet më parë.
Flutura, është një grua e qeshur, optimiste, që e gëzon çdo gjë, anekdotat, muzika, sporti, filmat, dhe veçanërisht librat.
Atë ditë ishim mbledhur për të krijuar sektorin e gjuhës shqipe, në bibliotekën e qytetit me libra të dhuruar nga ne të gjithë.
U përpoqëm të pasuronim sidomos seksionin i librit për fëmijë. Shpresonim që të kish sukses edhe shkolla e fillores në gjuhën shqipe, por për fat të keq, nuk u realizua.
Kështu lexuesit e rregullt të librave shqip, mbeten miqtë e kësaj biblioteke origjinale, që na mbledh rreth tryezave, zakonisht një herë apo dy herë në javë, ku këmbejmë librat e lexuar dhe bëjmë komente për ta.
Sigurisht, kur erdhëm në fillim, të tronditur nga një luftë e padëshëruar me rrëmbim armësh, me shkërmoqje qeverish si të qenë prej kartoni, me klithmën atdhetarëve “Ku po shkon o e mjera Shqipëri? Dhe entuziazmit të pakuptuar të ca tipave, që deshën ta sheshojnë mëmëdheun, ta shihnin si Kartagjena, shkrumb e hi, vetëm sa të ngrohnin mjekrat e tyre anarko-revolucionare. Po zaten, ujku mjegull do!
Atë ditë, Flutra kish përgatitur edhe fjalën kryesore:
“Arsyeja që na kanë mbledhur së bashku dashamirës të librit, është dita përkujtimore e hapjes së Mësonjëtores në Korçë. Mësonjëtorja, qe një ëndërr dhe një program për t’u realizuar nga Rilindasit tanë, Naimi, Samiu, Jani Vreto, Vaso Pasha, Pandeli Sotiri. Mësuesen e parë të kësaj shkolle, Sevasti Qiriazin, e bekoi vetë ndërgjegjia e Rilindjes kombëtare, Naim Frashëri.
Për të qenë më të saktë me të vërtetën historike, Shkolla e Parë Shqipe është hapur në Kurbin, në vitin1632, e pasuar nga shkolla e Përdhallës, më 1638, e shkolla e Blinishtit më 1639, më pas shkolla private e Shkodrës, duke arritur deri tek Akademia e Voskopojës në 1750.
Veç, Mësonjëtorja është një hap gjigand në masivitetin dhe arsimimin e gjuhës shqipe, përpjekje e shoqërive të mërgimit dhe fitore e Lëvizjes Kombëtare. Historia e alfabetit u bë devizë masive në fund të shekullit të 19 “Të rrojë a,b,c,”, që qe ngulur në shpirtin e shqiptarit si një dritë e së ardhmes, për të cilën mësuesit e parë: Pandeli Sotiri, Petro Nini Luarasi, Papakristo Negovani dhanë edhe jetën, duke u bërë dëshmorë të dritës e diturisë, duke u lënë bashkatdhetarëve dashurinë për arsimin, si në asnjë vend tjetër.
Është një cilësi e lartë, me të cilën mund të krenohemi. Na u fut në gjak dëshira për shkollim dhe po e tregojmë edhe këtu ku jemi, se jemi në gjendje të sakrifikojmë gjithçka për arsimimin e fëmijëve tanë.
Hapja e Mësonjëtores më 7 Mars 1887, u bë një simbol e vite më vonë festë e mësuesit, jo se qe shkolla e parë, por sepse qe flamurtarja e një ëndrre të madhe.”
Flutra, na ka sjellë gjithmonëë gëzime. Ajo tregon aq bukur, sa të mahnit.
Kur iu fejua mbesa e madhe, me djalin që dashuronte, erdhën menjëherë fotot me grupin e rinisë universitare të Windsorit, të cilët kishin organizuar surprizën e propozimit. Shpërndarë në anët e rrugës fshehur pas xhamave të padukshëm të veturave, fotografonin, uljen në gjunjë të djaloshit, një princ i bukur, që i propozon princeshës së tij të zemrës!
E ajo pak e hutuar nga lumturia përgjigjet: “Sigurisht” dhe e vendos unazën në gisht.
Hapen njëherësh dyert e makinave, dalin miqtë dhe brohorasin.
Shokë që në gjimnaz, tani studentë të mjekësisë, jurisprudencës, financës, jo vetëm aq: një pjesë edhe me master, siç qe edhe çupa e sapofejuar.Apo te sapo dipllomuarit e ketij viti,arkitektja e talentuar Alba Zagorcani dhe vellai i saj Andin duararte ,ne fakultetin e inxhinerise mekanike.Rini e bukur shqiptaro-kanadeze, që mban lart me krenari, emrin shqiptar! Ne na mbushen sytë me lot gëzimi!
Pas kësaj erdhi dasma!
Një fantazi e jashtëzakonshme, e ndritshme, dasmë thuajse e paharruar, që lumturoi gjithë komunitetin, fiksuar në një album artistik fotografish që të lënë krejt pa gojë.
E GËZUAR QOFSH PËRJETË, SHPIRTI YNË I BUKUR, FLUTRA

E DASHUR MOTËR

Tiranë, shkurt
Unë dje isha me temperaturë dhe sot në mëngjes e kisha kokën daulle, po pasdite, u bëra më mirë dhe nga ora 1100 e natës, u kuturisa të flija.
Siç e di, këto janë “orët personale” të njeriut, që priste t’i mbijnë sa më shumë krahë!
Me padurim lexova letrën tënde, jo kartolinat ceremoniale, po këtë letër të vërtetë, shkruar ashtu rrëmujë me shkrimin tënd “prej doktori”, plot enigma e rebuse e mu desh të qaja njëherë e mirë.
Qava për të gjithë lotët, që janë ndrydhur në shpirt, që prej ikjes tënde. Qava rininë tonë të varfër dhe të humbur, qava për mallin tonë të përjetshëm.
Rreshtat e letrës tënde rëndojnë nga pesha e dhimbjes për këtë copë të vockël toke, ku kanë mbetur kujtimet, njerëzit, lindjet dhe vdekjet, që u jep jetë sa herë i përshkruan.
Këto kohë, njerëzia bëjnë protesta apo fushata kundër mullinjve të erës.
Skeptikët i dëgjojnë, tundin kokën e turfullojnë.
Ciklet tona të jetës maten me madhështinë e marrëzisë, ku narcizistët zënë vendin e parë në garë.
“Tek pi duhan mes tymit, flas menduar
 Sikur me shekuj rron një fis i marrë
 Përjetësisht në urrejtje i bashkuar,
 Çuditërisht në dashuri i ndarë.”
I madh është Dritëroi, një filozof ironik. Mua më pëlqyen jashtëzakonisht këto vargje.
Dhe mimozat, si ata zogjtë e sapodalë nga veza, nuk duan t’ia dinë.Kanë shpërthyer, si budallaçka të vogla që janë.
Të kam kujtuar, kur shkova nga Liqeni, ku dikur pinim një kafe.

Windsor, Mars
Letrat tashmë na mungojnë të gjithëve! Na merr malli edhe për postierin, me biçikletën karakatinë, kapelën e zbardhëllyer dhe atë gëzimin njerëzor, të paharruar, kur të sillte nga larg, një kumt të shumëpritur. Letrat, që me kalimin e kohës, bëheshin dëshmi të patjersueshme shpirti, e dorëshkrimi, qysh nga pergamenat, si një amanet i kohës! Këto mendime më turbullojnë, sa herë rishikoj postën elektronike dhe këmbimet e mesazheve lakonike të epokës moderne me ty, e shtrenjta ime
Dhe ja paskan çelur mimozat si paralajmërueset e para të pranverës ndërsa këtu tek unë, pishave po u këputen degët nga bora dhe akulli i të ftohtit polar, që ka përfshirë viset tona veriore. Unë e di që ti e do shumë pranverën dhe më thoshe gjithmonë, se vetëm në këtë stinë, dua të jetoj përjetësisht.GËZUAR DITËLINDJEN! SHËNDET E SHUMË GËZIME!Sa herë na vijnë përvjetorët e ditëlindjeve, na duket sikur jemi para një pasqyre, në të cilën e shohim veten me shpejtësinë e një filmi pa zë, si në kohët e Çaplinit të madh.Në qoftë se vërtet në këtë pasqyrim shohim vitet që rrëshqasin dhe ne sado të vrapojmë, nuk i kapim dot, s’kemi pse ta vrasim aq shumë shpirtin, as ta ngarkojmë me trishtim, sepse jeta sidoqoftë, në çdo rrethanë, mbetet e bukur.Në këto anët tona na kthehet dimri aq shpesh, sa nuk po e besojmë më as ngrohjen e planetit.Më ka marrë malli dhe më mungon, jashtë mase.Ditëlindjet na janë varfëruar, ngase i kemi largësitë të pamatura.Edhe unë i kujtoj vrapimet tona në rrugët e Tiranës në pranverë dhe në vjeshtën e praruar, kur gjithçka, për të mirë a për të keq, kalonim së bashku. Më merr malli për erën e athët të detit, për muzgjet dhe perëndimet e jashtëzakonshme të plazhit, kur dielli, si disk i zjarrtë humbiste në kaltërsinë e detit.Ose siç thoshin fëmijët tanë kur ishin të vegjël: “dielli humbi në det!”Si ëndërr më duken këto ditët tona këtej oqeanit.Kjo është e vërtetë për të gjithë mërgimtaret, qofshin edhe ata me të suksesshmit e më cinikët. Njerëzia kanë lënë jetën në ato brigje.

Tiranë, Qershor
Vapë e padurueshme. Sot ka rënë shi, që na e shtoi më keq valimin e ajrit. Nuk thonë kot, se nuk duhet t’i hedhësh ujë zjarrit.
Dua të shkruaj ndonjë gjë të bukur e të gëzueshme, po sot kjo është e pamundur. Sepse ky lajm është më tepër për të qarë se për të qeshur.
Partia Komuniste e ringjallur, si plaku Mere, që u ngrihej nga qivuri kur e shpinin për ta varrosur, na ka dalë me ca programe fantastike moderne:
1-Të vendoset në vendin bosh, bash në shesh ku ka qenë monumenti i komandatit, sepse na i paskësh djegur me të vërtetë malli, për Enver Hoxhën!!
2-Për të lënë të lirë mariuanën në Lazaratin e rrethuar, shtet brenda shetit, shteti i drogës!!
Pra, siç e sheh, vazhdojnë “Rëniet dhe shkëlqimet e shokut Zylo, ose e kundërta, merre si të duash!
A e vlen që ky lajm të kapërcejë oqeanet? Nuk e di. Di që çdo ditë, njerëzia hapin sytë e përpiqen të marrin një çikë me tepër vesh ç’po bëhet përreth tyre. Është si duket një troshitje dhe lëkundje e re, sa disa humoristë parashikojnë shkrirje të mëdha partish me pendul që nuk dihet nga do të anojë: majtas, djathtas, në qendër, apo në grykën e një krateri…
Nuk e gjejnë dot se çfarë pike mund të gjendet ajo farë lëndine ku të prehesh.
Për këtë me sa duket me tepër se të gjithë të tjerët, ne shqiptarët kemi lëndinën e vdekjes. Por fatkeqësia është, se edhe atë nuk e kemi lëndinë.
Nuk e di përse gjendem kaq bosh, sikur po notoj dhe kam humbur orientimin.Më duket se në ankthin e përgjithshëm, më shtohet edhe ankthi i mungesës tënde… Kështu bëhen disa ankthe bashkë, në një kohë kur më duhet ta bind veten se duhet të jemi të fortë, të qetë dhe pse jo edhe të gëzuar.Edhe kjo është një lloj lufte e brendshme, ku nuk dihet se kush do të fitojë!

Windsor,shtator.
Ajo dihet që do të fitosh ti zemra ime, ti gjithnjë fiton mbi çdo furtunë e stuhi. Ti qe vendose të mos ia prishje karrierën bashkëshortit tënd, që pas 55 viteve nuk do të adoptohej kurrë këtu, as do të mundej të ushtronte qoftë edhe një profesion tjetër, veç mjekësisë. Nuk qe trimëri e madhe, të marrësh rrugët… më e madhja trimëri është të qëndrosh aty, ku ti i lutesh zotit të të japë edhe ca krahë të tjerë për të shterguar fort e fort, familjen, farmacinë tënde të vogël, për të mbajtur gjallë jetën me nipa e mbesa!Ti, që asnjëherë nuk shikon anët e errëta të jetës, po kërkon kudo dritën dhe gjeneralin e mirë, DIELL!A e di se këtej, “len diell, e nuk të nxeh”, si në vargjet e Mujit e Halilit?

Tiranë, shtator 2013
Mu shfaq vetja dikur kur isha personazh një çikë qesharak nga “xhelozia” për ty. Ishte koha kur e pyesja mëmën:
- Si e kam emrin e dytë?
- Edima.
- Jo, nuk e dua, nuk e dua, po motra si e ka?
- Dallëndyshe.
- Edhe unë e dua dallëndyshe! Pse më kini vënë këtë emër të shëmtuar?
Në atë çast me vërtik hapet dera e në prag shfaqet dallëndyshja me ca sy të çakërdisur, e lagur deri palcë nga shiu, me flokë të ngjitur pas kokës dhe ujin që i kullonte nëpër faqe dhe në qafë e cila, ngjante më shumë me një mi të lagur, sesa me një dallëndyshe bishtgërshëre.
Megjithatë, Edimaja doli me vrap në oborr, hapi krahët e ngriti kokën nga qielli, që lëshonte ujë me shtamba dhe priti të lagej sa më shumë, që kështu t’i ngjante dallëndyshes.
Nuk e di ç`u bë ajo xhelozi fëminore!
Tani sapo hapa postën dhe lexova mesazhin tënd. Çdo fjalë e jotja më depërton në çdo qelize dhe ky është ai dyzim që lidh shpirtrat tanë binjakë.
Vërtet paska dalë diell e nuk po të nxeh, e shtrenjta ime?
Mos i merr asnjëherë seriozisht qarjet e mia!
Kam një porosi, mos e lësho penën nga dora! Ajo është dashuria jote e vërtetë. Ke qëndruar gjithmonë mbi realen dhe jetës tënde i ke dhënë qëllim, bukurinë, që të ka qëndruar përjetë besnike!
Të puth me mall. Je gjëja më e shtrenjtë që kam.

P.S. Sa mora vesh për autoren kanadeze, Alice Munro, fituese e çmimit Nobel, të kujtova ty.Kam përshtypjen se më ke folur për të, kur po e lexoje.

Windsor, tetor
E dashur motër,
Edhe unë u gëzova për A. Munro dhe çmimin e saj Nobel, se është vërtet një shkrimtare shumë e mirë, që ka shkruar edhe një novelë, “Virgjëreshat Shqiptare”, me ngjarje e viteve `20, në Malësinë e Madhe.
Sigurisht, do të isha më e lumtur të kish fituar Shqipëria ime e vogël, se ç’është e vërteta ajo shkrimtarin e ka më të madh se Kanadaja e madhe.
Pas këtyre mesazheve, Flutra me bibliotekën tonë shëtitëse, vendosi të bëjë një lloj aktiviteti, apo një diskutim të hapur letrar, sepse në rrethin tonë janë edhe disa zonja me vullnet të madh si Mimi B., që e kanë mësuar anglishten, sepse kanë vajtur në shkollë për katër vjet rresht, në shi, në borë e në akull . Kanë lexuar shumë autorë, midis tyre edhe A.Munronë.Po ka shumë të tjera që nuk kanë asnjë mundësi të krahasojnë “Virgjereshat shqiptare”, me “Prillin e thyer” të Kadaresë, krenarisë sonë kombëtare.
Lexuam edhe një interviste të A. Munrosë, për të kuptuar në thellësi një personalitet të fuqishëm si ajo.
Intervista është pak a shumë kjo:
““Unë kam qenë e interesuar për leximin shumë herët, pasi, më ishte lexuar tregimi “SIRENA E VOGËL”, shkruar nga Hans Christian Andersen, dhe nuk e di nëse ju e mbani mend “SIRENËN E VOGËL”, por ky është një rrëfim tmerrësisht i trishtuar. Sirena e vogël bie në dashuri me princin, mirëpo ajo nuk mund te martohet me të, sepse ajo është një sirenë. Dhe kjo është aq e trishtuar. Sidoqoftë, sapo e kisha mbaruar së dëgjuari këtë rrëfim, dola jashtë dhe i erdha rrotull e rrotull shtëpisë ku jetonim, shtëpisë sonë me tulla, dhe kam bërë një rrëfim me një fund të lumtur, sepse mendoja se kjo ishte duke ndodhur për shkak të Sirenës së vogël, dhe kjo prej mendjes sime u klasifikua në mënyrë të gabuar se rrëfenja ishte sajuar për të qënë një rrëfim ndryshe, vetëm për mua, kjo nuk ishte duke shkuar rreth e rrotull botës, por e ndjeja se kisha bërë gjënë më të mirë, dhe nga tani e tutje, Sirena e vogël do ta martohej me princin dhe ata do të jetonin të lumtur. Ajo e meritonte, pasi kishte bërë gjëra të jashtëzakonshme. Asaj i duhej t’i ndërronte gjymtyrët e saj. Duhej të kishte gjymtyrë si njerëzit e zakonshëm dhe të ecte, por çdo hap që bënte, i shkaktonte dhimbje pikëlluese! Pra, e shihni. Ky ishte një fillim i hershëm, në formë të shkruar..Unë bëra tregime gjithë kohën, sepse kisha për ta kaluar një udhë të gjatë deri në shkollë, dhe gjatë atij udhëtimi në përgjithës,i do t’i mendoja tregimet. Sa më e vjetër që bëhesha, tregimet do të ishin gjithnjë e më shumë për veten time, si heroinë në njërën apo në një situatë tjetër, dhe fakti se tregimet nuk po publikoheshin menjëherë për botën, nuk më brengoste. Nuk e di nëse ndonjëherë mendova që njerëzit e tjerë t’i njihnin, apo lexonin ato. Kjo kishte të bëjë me vetë tregimin, një tregim shumë i kënaqshëm nga pikëvështrimi im, me idenë e përgjithshme të trimërisë së Sirenës së vogël, se ajo ishte e zgjuar, se ajo në përgjithësi ishte në gjendje për ta bërë botën më të mirë, pasi ajo do të mbërrinte atje dhe do të tregonte fuqitë e saj magjike dhe gjëra kësisoj. Kur unë isha vajzë e re, nuk pata asnjë ndjenjë të inferioritetit rreth të qenit një grua. Dhe kjo mund të ketë ndodhur pasi jetoja në një pjesë të Ontarios, ku gratë e bënin pjesën më të madhe të lexuesve, duke i thënë shumicën e tregimeve, burrat ishin jashtë dhe bënin punë të rëndësishme. Ata nuk merreshin me tregimet. Kështu që unë, u ndjeva tamam si e shtëpisë.
E pra, natyrisht, në ato vitet e para gjë e rëndësishme ishte fundi i lumtur, unë nuk duroja dot përfundime të palumtura, për heroinat e mia. Dhe më vonë unë fillova të lexoj gjëra si “LARTËSI TË STUHISHME”, ku zënë vend mbaresa shumë e shumë të palumtura, kështu që idetë e mia i ndryshova plotësisht dhe shkova në përfundime tragjike, të cilat me kohë, zura t’i pëlqeja.
Kur u rrita dhe takova disa njerëz të tjerë, të cilët ishin duke shkruar, kuptova se puna ishte cazë më e vështirë nga sa kisha pritur. Por unë asnjëherë nuk hoqa dorë…
Unë gjithmonë përgatisja ushqimin për fëmijët e mi. Kam qenë shtëpiake, kështu që jam mësuar për të shkruar në kohë pushimi, dhe nuk mendoj se kam hequr dorë ndonjëherë nga kjo edhe pse ka pasur raste kur isha shumë e dekurajuar, pasi filloja të shoh se tregimet të cilat isha duke i shkruar, nuk ishin shumë të mira, se unë kisha për të mësuar shumë, dhe se kjo ishte një punë shumë, shumë më e vështirë nga sa kisha pritur. Por unë nuk u ndala, unë nuk mendoj se e kam bërë ndonjëherë këtë.”

AFERDITA N.
Se do ta gjeja pikërisht këtu në Windsor, shoqen time të fëminisë së hershme, Afërditën, nuk do e besoja kurrë.
Ama fjala e urtë thotë se “Vetëm mali me malin nuk piqen, ndërsa njeriu me njeriun po”.
Edhe unë, s’po u besoja syve të mi.
- Nga u gjende edhe ti këtu?, – pyeta e habitur.
- Është histori e gjatë, që kërkon një nate dimri për ta rrëfyer, – u përgjigj.
- Ma trego sidoqoftë, – i thashë.
- E kam të shkruar në ditarin tim, po për të rrëfyer, nuk mundem më. Dua të harroj me çdo kusht, por është e pa mundur, sepse nuk ka qënë një ditë, por vite të tërë, të gjatë pambarim.
- Më fal, – i thashë, – E kam vetëm nga malli i atyre ditëve të pafajshme, kur luanim kukamçefthi në brigjet e Lanës.
- Mua më duket se ka kaluar një shekull, – Mu përgjigj ajo, duke parë një tufë me rosa të egra që po niseshin për shtegtim, nga dritarja e restorantit “Lili Kazili”, ku ishim ulur.
U takuam përsëri e përsëri. S’ bëra më asnjë pyetje. E dija se i duhej kohë për të nxjerrë ditarin e saj, me plagë të gjakosura shpirti, plot vraga të pambyllura njerëzish, që rikthehen në jetë, nga Perandoria e Hadit…
FAQE NGA DITARI I SAJ …
“Më 28 shtator 1982, arrestuan bashkëshortin tim. E thirrën në Këshillin e Lagjes dhe e mbërthyen me pranga. Pas kësaj, jeta jone u shkatërrua. Atin e fëmijëve e rrëmbeu kuçedra. Pesë burra erdhën dhe kontrolluan shtëpinë. Ne mbetëm vetëm, pa asnjë mbrojtje. Malli shfaqet në sytë e pafajshëm, të përlotur të çupave tona të parritura
Një greminë, një humbje shprese ndihet kudo “Komplotet” vijnë njeri pas tjetrit…Gremina thellohet.Terrori, është jashtë çdo përfytyrimi njerëzor. Gënjeshtra thuren duke mos lënë asnjë të çarë.
Sundimtari, i velur me dashurinë e besnikëve, filloi t’i urrente për vdekje.I fishkëllente kur i përgjëroheshin për mëshirë e me fort i godiste, me mllef dhe pa kurrfarë pendese.Me qindra njerëz të pafajshëm e pësuan…
Kohë e llahtarshme, mjerë kë zuri! Po fëmijët e te dënuarve ç’faj kishin bërë që i shpërngulnin nëpër fshatra të largët, të humbur në Internim?
Edhe ne, na erdhi makina e Degës së Brendshme.Na nisën drejt Elbasanit, Ndërsa po zbrisnim nga makina çupës sime të vogël, i ra të fikët.Kur e pashë vajzën pa ndjenja, thirra për ndihmë.Asnjeri nuk afrohej. Atëherë klitha:
“Ndihmë! Më iku vajza!”
Më në fund, na doli një grua veshur me bluzë të bardhë, mjeke a infermiere, një zot e di. Bëri një kontroll formal dhe tha se ajo nuk na paskësh asgjë për t`u alarmuar.Pas tri orëve të tjera pritjeje, denjuan të na fusin në një zyrë, ku shefi i Degës së Internimit na komunikoi vendimin:
“Internoheni të tria me nga pesë vjet, në fshatin Kosovë. Shkoni bëni gati plaçkat dhe për dy orë, duhet të niseni”.
Unë e pyeta: “ Me çfarë motivacioni internohemi?”
“E dini vetë ju”, – ishte përgjigja e tij.
“Unë s`di asgjë”, – i thashë.
Drejt fshatit Kosovë, udhëtojmë në heshtje të tria bashkë. Vajzat përqafuan heshtjen, vetminë dhe punën e rëndë. Natën vonë, me dhimbje, lotojmë pa fjalë.

Fshat Kosovë, mesnatë, 30 shtator 1982
Mbërritëm para shtëpisë me gurë, pa derë, shumë e shkatërruar dhe shumë larg fshatit…
Na urdhëruan të zbrisnim. Dolëm të tria. Ç‘të shihnim!
U trishtova, më dolën lot nga sytë dhe i thashë shoqëruesit: “Si mund të jetojë këtu një grua e vetme me dy vajza, në këtë shtëpi të shkatërruar, pa derë, larg fshatit dhe pa njerëz pranë?
Ai më tha se çdo gjë do të rregullohej. Urdhëroi kryetarin e Këshillit të Fshatit, të vinin një derë të re e të rregullonin çdo gjë tjetër që ishte e nevojshme për të jetuar.
Në mesnatë, u futëm të tria në shtëpi, vetëm, të trishtuara.
Pasi pastruam e sistemuam, u shtrimë të lodhura.
Në këtë shtëpi do të ngrysim vitet… Këtu do të jetojmë…
S‘do të humbasim. Më shpëtuan lotë nga sytë dhe në heshtje, përqafova fëmijët. Shëndet të kemi, pa çdo gjë do të rregullohet. Kam dy fëmijë, më zuri… Do të duroj…

Fshat Kosovë, më 5 tetor 1982

O fshat i mjerë! Ç‘hije të rëndë paske!
Tek ty ne erdhëm të jetojmë. Me trishtimin që mbajmë në shpirt, se shumë e rëndë është vetmia, pa njerëzit tanë pranë. Në një shtëpi përdhese, e shkatërruar, me gurë, vetë mundohem të krijoj gjithçka të domosdoshme, për kushtet elementare që na duhen për të jetuar…
Thurëm oborrin me gardh për ta izoluar.Vendosëm pllaka betoni në oborr, për të mos ecur në baltën e dimrit. Mbollëm lule për kënaqësinë tonë…
T‘i soditim ato kur të çlodhemi në oborr, në ditët me diell… Në guzhinë ngritëm një lavaman me llaç e tulla, për larjen e enëve. Hapëm një vrimë në mur, që të kalonte uji… Vendosëm një tub nga jashtë e një qyp të thyer, për të mos hyrë minjtë brenda në shtëpi… Kushte shumë të
vështira për të jetuar, në këtë fshat të mjerë, ku na sollën të tria bashkë, në vetminë tonë…

Fshat Kosovë, më 25 tetor 1982

Gjithçka më trishton në këtë vetmi ku jemi, në këtë shtëpi të errët, ku dyert kërcasin e hapat tona rënkojnë nga dëshpërimi.
Nga dritaret e vogla në mur, s‘hyn dritë…
Jashtë qetësi anë e mbanë… Asnjeri nuk lëviz. Shoh shiun e rrëmbyer, që bie e s‘pushon
Era ulërin herë e fortë e herë e ndrojtur, sikur i vjen keq për ne…
Të tria bashkë jetojmë në vetminë tonë…
Në këtë hapësirë të errët, duke i buzëqeshur vdekjes, mendoj me vete në do të arrij të mbijetoj këtu me dy fëmijët e mi… Në këtë vetmi të harruar, të braktisur nga çdo gjë, pyes në do të vijnë ditë me diell, që të na ngrohin. Oh… Duhet të ngrihem, të bëhem e fortë me çdo kusht.
Duhet të duroj, të përpiqem të mbaj fëmijët me shpresë. Dy vajzat e parritura, janë jeta ime. Duhet t‘i mbaj pranë, t‘i ushqej me ngrohtësi, të përpiqem tua largoj trishtimin, që i mundon. Të përpiqem tu ngjall dëshirën për të jetuar. Me pak dritë e me shpresë, të mbrojmë jetën. Me punë e me përpjekje, të largojmë plogështinë e trishtimin. Të arrijmë të përballojmë vështirësitë e të keqen, që na mundon, duke qenë gjithmonë bashkë. Të lehtësojmë dhimbjet e të vlerësojmë jetën… Do të punojmë në bujqësi së bashku me punonjësit e tjerë…
Kjo do të na mbajë gjallë. Kështu do të ndjehemi më të lehtësuara dhe do ta ndjejmë që akoma jetojmë… Unë dhe vajza ime e madhe filluam punë në bujqësi, ndërsa vajza e vogël filloi shkollën e mesme bujqësore.

Fshat Kosovë, më 30 tetor 1982

Në fshatin Kosovë fillova punë në fermë. Punoja së bashku me gratë në bujqësi. Së bashku me to, punoja gjithë ditën. Përpiqesha të punoja si ato dhe nuk ankohesha. Në diell e në erë, në shi e në borë, puna vijonte njësoj. Çdo ditë bashkë, ngroheshim me njëra-tjetrën. Kështu kalonin ditët e një jete të plagosur. Lodhja e trishtimi që ndiejmë, na mundon. Të gjitha gra të pafajshme, vuanim në mjerim, të harruara, duke punuar gjithë ditën. Kur vinte ora, të gjitha vraponin të
shkonim në shtëpi, në foletë e tyre, ku i prisnin fëmijët. Gra të lodhura që punonin edhe në shtëpi, me shumë lodhje e mundim për të rritur fëmijët…
Fshat Kosovë, dhjetor 1982
Rreth nesh, çdo gjë është e errët e pajetë. Bëjmë kujdes, qëndrojmë pranë njëra tjetrës, në këtë hapësirë të heshtur e në këtë shtëpi të vetmuar. Mendoj ditë e natë… se dhe muret kanë veshë… Kur vijmë nga puna, mblidhemi vetëm ne të tria. Bisedojmë me njëra-tjetrën, në ngrohtësinë tonë, çlodhim trupin e zgjojmë dhimbjet që na mundojnë. Kur shoh vajzat të trishtuara, zemra më pikon…
Na kanë prerë rrënjët… A është kjo një ëndër… apo… Kjo është një vdekje e përditshme, liria na mungon. Liria është një e drejtë e çdo njeriu të thjeshtë… Ne nuk e kemi.
Jetojmë larg njerëzve të izoluar. Asnjeri nuk vjen tek ne. Një jetë e mjerë, që rrjedh me vuajtje dhe me vetmi dhe asgjë tjetër.
Të cfilitura çdo ditë, nga puna e rëndë… Vetëm me sy, komunikojnë me njëra-tjetrën dhe lotojmë. Të ngrira, të ngrysura të vetme në terr e gjëmime. E tillë është kjo jetë këtu ku jemi… e pashpresë, duke ushqyer çdo ditë qëndresën, që na mban gjallë.

Fshat Kosovë, nëntor 1983
Gjithë ditën punoj e mundohem në diell, në erë, në shi e në borë.
Kur bie të fle, s‘kam kohë as të ëndërroj, nga lodhja e dhimbja që ndjej çdo ditë.
Nga dëshpërimi, vuaj fjetur e zgjuar. Brenda vetes, mbaj një brengë që s‘njeh qetësi, e hidhur, e vështirë, dramë e rëndë pa kufi. Zanafilla e gjithçkaje, ishte Ledi Makbeth
Ajo me pabesinë e me ligësinë e saj, shkeli çdo të drejtë njerëzore. Më shkatërroi me urdhërin
e pabesë. Vuaj hidhërim mbaj brenda vetes. Urrejtja më ngacmon,në këtë shkatërrim shpirtëror që më mundon. Shqetësohem për vajzat. Me kujdes, i ndihmoj në këtë vetmi ekstreme, pa patur asnjë mbështetje. Gjithçka mund të ndodhë në këtë humbëtirë… Pa asnjë ndihmë, pa njerëz pranë, bëj shumë kujdes. Bashkë të tria, vuajmë në heshtje padrejtësinë. Duroj, duke mposhtur dhimbjet që më mundojnë. Për jetën efëmijëve të mi, kujdesem në këtë mjerim.

Fshat Kosovë, 15 gusht 1985
… Në atë shtëpi ne jetuam plot tre vjet, që nga shtatori i vitit 1982, deri më 15 gusht 1985. Shtëpia u mësua me ne dhe ne me atë. Jeta jonë shtëpi-punë-shtëpi. Çlodheshim në ngrohtësinë dhe freskinë e saj. E pranuam, u mësuam edhe me vetminë dhe izolimin e pashoq, ku na e vranë fjalën…
S‘guxojmë të flasim,
Të qeshim, të qajmë,
Apo të këndojmë…
Brenda shtëpisë s‘flasim me zë,
Në heshtje jetojmë….
Të mbrojmë jetën,
Se e dimë, ditë e natë na përgjojnë.
I vramë fjalët… s‘flasim,
Në heshtje rrimë
Vetëm mendojmë…
Një jetë të zymtë,
Pa gaz e pa shije
Durojmë…
Por nuk mjaftoi kjo,Na helmuan edhe qenin, Dirkun. Në fshatin Kosovë kishim një qen, të cilin na e dhuroi një fshatar i lagjes ku jetonim.E quajtëm Dirku. E morëm fare të vogël. Vajza e vogël e donte shumë. Ajo e rriti… E mbante pranë kur kthehej nga shkolla. Ai i ulej pranë, e shihte. Ajo e ledhatonte e lante. Kishte një shikim të veçantë, sikur donte të fliste me ata dy sytë e tij të mëdhej e të butë.Sa vinim në shtëpi, na hidhej, na lëpinte. E lëshonim, ai menjëherë ikte me vrap, zhdukej në pyll dhe kthehej përsëri…
* E falenderojme shkrimtaren Englantina Mandia qe e dergoi shkrimin per Gazeten”Dielli”

10 janar 2015 SAN MARINO – SOHO, NY/
Pëllumb Kulla duartrokitet me fjalimin e 90 vjetorit në festën e 75 vjetorit të Lindjes
Nga Dalip Greca/
Manhattan, NY- Ditëlindja e 75-të e Pëllumb Kullës është konceptuar si një festë më shumë se familjare,me pjesmarrje të artistëve dhe gazetarëve, ku surpriza apo sekreti nuk i kanë rezistuar dot deri fund tundimit të vetë Pëllumbit, por edhe organizatores. Edhe pse ftesat e miqëve janë bërë telfonike, fshehurazi Pëllumbit, duke i “vjedhur” atij numrat e telefonave, duket se ka qenë aktori Zef Mosi,(gjë që vetë Pëllumbi e kundërshtoi seriozisht). Sipas një personi që nuk deshi të identifikohej, Zef Mosi, kur ka marrë rrugën nga Florida për në Nju Jork, i paska kërkuar Pëllumbit ndihmë për ta bartur nga aeroporti JFK për në San Marino- Soho, ku festohej ditëlindja e një miku të tij, i lindur me 10 Janar 1940. Pëllumbi nuk ia ka prishë, por diçka ka nuhatë se për kë ditëlindje bëhej fjalë.
Në pritje të ardhjes së vonuar të Pëllumbit në San Marino restorant,thashethmnaja lakoi për nxjerrje sekreti edhe emrat e Gazmir Shtinos, Gëzim Gjyrezit, Gavrosh Levonjës, Bujar Verzivollit, Valentin Veizit, por asgjë nuk u vërtetua. Madje, nuk u vërtetua as hipoteza se sekreti doli nga familja,-Xhuli e lau veten duke thënë se ende nuk e dinte se ditëlindja e kujt po festohej, ndërsa për Erën, të bijën e artistëve, doli garant Flladi.Ditbardhi duke qenë se filmonte, nuk u përzi në debate.
Po ç’rëndësi ka se kush e nxori sekretin?! Surprizat nuk munguan. Festa e 75 vjetorit të regjisorit, shkrimtarit, publicistit Pëllumb Kulla, u organizuar me 10 janar 2015 në restorantin San Marino me pronar shqiptarin Sammy Gashi. Restoranti ndodhet në pjesën e poshtme të Manhattanit, zonë shumë e preferuar, veçanërisht nga artistët.
KRONIKË E EKRANIZUAR
Për të ruajt”sekretin” Pëllumbi erdhi i fundit në festën e ditëlindjes së tij të 75-të, por për pak mbeti pa karrige…Era, e bija, organizatorja, që formalisht tentoi ta ruante sekretin edhe pasi festa filloi,gëlltit vërejtejet e pazëshme të të atit. Por shumë shpejt e bija do të fitonte duartrokitje e të pranishmëve, madje edhe buzëqeshjen e Pëllumbit dhe duartrokitjet e Xhulit, tek do të shfaqte një vido-foto montazh, që shpalosi me humor jetën 75 vjeçare të babait të saj. Fotografitë dhe filmimet nisin që nga 10 Janari i vititit të lindjes(1940), kur Pëllumbi erdhi në këtë botë pa dashjen e tij dhe me të qarat e parreshtura trembi Zemblakun.Edhe pse ishte kohë lufte, të qarat e Pëllumbit shurdhuan krismat e luftës. Me tekst dhe pamje plot humor, shfaqen fotografi që nga fëmijëria e Pëllumbit, ku përkrah parakalojnë edhe portrete të njerëzve të famshëm, që kanë lindur po me 10 Janar 1940, më pas fotografitë shpalosin kronikën e Pëllumbit,- fëmijë i praptë, shkollar i devotshëm, punëtor nga halli,-Gjyshi i pushkatuar nuk e lejoi të kalonte pengesën për në Akademinë e Arteve në vitin 1967, por një vit më pas arrinë të kualifikohet, edhe pse gjyshi mbeti prapë i pushkatuar, pas akademisë- regjisor në estradën e Vlorës, por shfaqet sërish hija e gjyshit të pushkatuar,që nga dashuria e madhe që ka për nipin,nuk e lë rehat që nga varri, dhe “braktis” skenën për guroren e Shashicës; pasi u kalit në gjirin e klasës punëtore emrohet në estradën e Fierit, ku shkëlqeu për 18 vite, duke u bërë Kulla i humorit shqiptar.Në vitin 1990 ai do të linte Fierin për të shkuar pedagog në Akademinë e Arteve, ku mezi e patën pranuar, për t’u bërë edhe Dekan, ndërsa dy vite më pas nisi rrugën e diplomatit; më 1992 Sekretar për Kulturën dhe Shtypin në Ambasadën e Shqipërisë në Bon, Gjermani dhe një vit më pas Ambasador në Misionin Shqiptar pranë OKB, në Nju Jork (1993-1997)….Rruga e jetës shoqërohet me fotografi, filmime, intervista me humor, batuta, që të shkulin së qeshuri….Duket se grupi që ka punuar për paraqitjen e rrugëtimit të Pëllumbit, ka qenë i impenjuar dhe kanë punuar kolektivisht; ata kanë gjetë mundësi që të intervistojnë edhe amerikanë, që flasin për shkrimtarin e publicistin Kulla, madje edhe pakistanezo-amerikanët, paskëshin dëgjuar për madhështinë e penës së Pëllumbit…Jo vetëm kaq, por për ditëlindjen e tij kanë dëgjuar edhe Kryeministri rus Putin, edhe presidenti amerikan Obama(që këndoi për Pëllumbin “Happy Birthday To You”, edhe udhëheqësi i Koresë së veriut Kim Jong Un, ky i fundit dërgoi mesazh special.
HUMOR MJESHTROR NGA AKTORË E AMATORË
Festimi i ditëlindjes të regjisorit dhe shkrimtarit më kulmor të humorit dhe satirës nuk mund të konceptohet pa humor. San Marino kthehet kështu në një skenë të improvizuar ku aktorë dhe jo aktorë, ish profesionistë dhe amatorë, kanë krijuar një situatë të ngarkuar me humor. Krahas Xhuli Kullës, Zef Mosit, Pranvera Veizi, konkurojnë Alba Bungo, Vili , Era e Flladi Kulla. Eksperimenti është i sukseshëm. Të qeshurat shoqërojnë çdo batutë. Alba Bungo duket se ka marrë përsipër të zëvendësojë mungesën e të atit, Lekës, (që ka shkuar në Shqipëri të këshillojë Kryeministrat dhe Pëllumbi betohet se të gjithë ata që marrin këshilla nga Leka kanë fund të palavdishëm). Leka u ka dhënë nerv e të qeshura përvjetorëve të tjerë të Pëllumbit, veçanërisht atij të 70-vjetorit, edhe pse Pëllumbi në shtyp e paditi për shpifje Lekën… Humori nga jeta e përditshme interpretohet bukur dhe të qeshurat nuk kanë të pushuar. Zef Mosi me Pranvera Veizin duartrokiten gjatë. Vili duket se i ka shkuar kot talenti, Flladi është i lirshëm dhe i sigurtë, Alba, po ashtu. Tekstet plot humor duket se aktorët i kanë zgjedhur pa ndihmën e autorit të njohur të cilit po i festojnë ditlindjen, si për t’I thënë “estradat e Shqipërisë ta kanë nevojën, por jo ne!”
Thumbat dhe satira kanë mbetë për në fund. Era ka menduar një lloj “hakmarrje” ndaj të atit që nuk ia ruajti sekretin e kësaj feste. Ajo e sulmon Pëllumbin me komentet nga gazetat e Tiranës, që nuk i lënë gjë pa i thënë,për shkrimet që boton, duke gjuajtë herë me të majtën e herë me të djathtën. Kur gjuan të djathtën, shahet se shpërdoroi shpërblimin si ambasador, kur shan të majtën, i kujtojnë se ka ngrënë edhe në kohë të Enverit dhe e ka bërë për të qeshur atë….Nuk ka nevojë që të sajojë, Era i ka marrë batutat të gatshme nga gazetat online, komente te lexuesve militantë. Pëllumbi vetëm qesh…

PËLLUMBI NGATËRRON FJALIMET, LEXON ATË TË 90 VJETORIT
Qershia mbi tortën e ditëlindjes së 75-të ishte vetë fjalimi i Pëllumbit. Duke qenë se ai nuk ishte dakord me këtë darkë festive,tha se nuk ishte parapërgatitë. Ai jep sqarime për të ftuarit se kur ishin mbledhë si familje e kishin lënë se festa nuk do të bëhej.Ky ishte vendim i formës së prerë. Por fëmijët dhe zonja kishin marrë përsipër të aplikonin stilin surprizë. Ai betohet se e ka marrë vesh lajmin vetëm një ditë më parë.Të gjithë e besuan.
Pëllumbi rrëfehet: Nga një anë u bë mirë që e mora vesh (edhe pse me vonesë), nga ana tjetër jam lodhur duke bërë prova se si të befasohem. Se unë jam aktor i keq dhe m’u desh të hap sytë, të bëj sikur hutohem, sikur emocionohem që të mos ua prishja qejfin fëmijëve. Kam fëmijë të mirë! Gjynah! Po, siç e patë, e luajta keq. Unë prandaj u bëra regjisor se jam aktor i dobët. (Në fakt këtë e ka thënë Leka Bungo). Të gjithë aktorët që nuk bëjnë hajër, bëhen regjisora dhe çuditërisht, sa më aktor i keq të jesh, aq regjisor më i mirë bëhesh. Nga ne, hiqjani rolin e Sali Protopapës, aktori më i keq ka qënë Piro Mani. Ju e keni parë se çfarë regjisori ka dalë ai! Zeusi i regjisorëve!…
… Belaja më e madhe pas dështimit në provat për habinë e surprizës është se nuk pata kohë të bëja një fjalim për falenderim, për ata që më kanë ardhur, një fjalim përmbledhës për jetën time. Se nuk kisha një për 75 vjetorin, nuk e mendoja se do t’i lodh duke i mbledhur miqtë njëherë në pesë vjet. Ama si sistematik që jam kisha përgatitur fjalimet për 80 vjetorin deri 100 vjetorin.… Mos habitet njeri se tërë jetën më kanë uruar u bëfsh 100 dhe unë nuk ua prish miqve. Aq më tepër që “u bëfsh 100” më kanë uruar njëherë kur ishim tonët edhe dy Presidentë republike! Dhe urimi i komandantëve nuk është urim, por urdhërim. Kështu kërkova fjalimet, po i kemi bërë rrëmujë se përgatitemi për Florida dhe nuk e di ku m’i ka vënë Xhuli. Gjeta vetëm njërin nga ata dhe atë do t’u lexoj. Atë të 80 vjetorit! Jo, qënka i 90 vjetorit! Nuk ndryshon gjë, se edhe atëherë të ftuar po ju, do të jeni. Sinqerisht nuk pata kohë për një fjalim sonte!
Ai nis të lexojë fjalimin që ka përgatitë për vitin 2030:
Të dashur miq!
Viti 2030 na ka hapur udhën dhe ja ju prapë u lodhët …(Ëh?! Duhet të jetë “u mblodhët”) të festojmë ditlindjen time. Ju faleminderit! Ja vitet kalojnë sa hap e mbyll sytë. Unë vërtet jam rënduar pak, por do pajtohem me gjendjen. Nuk do të jem më ai llastari i hollë, elegant siç isha kur isha 75 vjeç. Aha, ai trup më del në ëndërr por nuk e arrij ta kem më! Por në këtë moshë kam plot me se të gëzohem. .. … Fjalimi më pas bëhet konkret në emra. Pëllumbi parashikon të ardhmen e familjarëve dhe miqëve të vet që ka sonte në festë se si do të jenë ata në 90 vjetorin e Pëllumbit. Prashikon suksesin e nipit dhe të mbeskave, por humori i shkon së shoqes, Xhulit….” Ime shoqe edhe në këtë moshë të avancuar 84 vjeçare,dha provat e mori më në fund patentën e automobilit. (Pëllumbi nuk do të jetë më i punësuar si shofer i saj). Pas një trainingu 40 vjeçar. Po e mori patentën atë ditë që na mbaroi leesa dhe dorëzuam makinën. Edhe nuk e rinovojmë dot se … se ashtu e kemi punën! Xhuli thotë “ta kishim edhe ca ditë vetëm ta parkonja njëherë, se ëndërr e kisha dhe në kurs isha më e mira në parkim paralel….”
Më pas, Pëllumbi, i drejtohet një miku të vet ish të përndjekur: Zija Lepenica dje (në 2030-tën) na gostiti në Arthur Avenue se sapo mori këstin e dytë për vitet e burgut dhe flitet që kryeministri I maxhorances aktuale të 2030 Ilir Meta do të japë brenda këtyre pesë vjetve që vijnë, këstin e tretë”…. Dhe humori vazhdon; ai sheh në 90 vjetor Gavrosh Levonjën, që në 2030-tën kuron gazetën më të madhe shqiptare online dhe vetë sapo mbaroi librin me kujtimet nga turnetë e kombëtares së basketbollit. Ai e pati të lehtë se kujtimet ia plotësonin kolegët e tij basketbollistë të emigruar në Amerikë, Kujtim Kasmi, Lulzim Tela e të tjerë. “Siç e vutë re,” thotë Kulla, “gjatë tranzicionit, kategoria më e suksesëshme e shqiptarëve, ishin basketbollistët shtatlartë. Ata bile arritën që njërin prej tyre për nja dy vjet ta nxjerrin deri kryeministër”…
Në fjalimin e Pëllumbit parakalojnë me nota humori miqtë e shokët… Ai i sheh ata me sytë e 2030-tës: “Gazmir Shtino e ka shtuar humorin. Vazhdon u tregon barzeleta pensionistëve amerikanë dhe ata shkulen së qeshuri. Ia kam zili Gazit e nuk ia kuptoj sekretin: gjen barzeleta shumë të bukura, apo amerikanët gajasen se ai ua tregon në anglisht?”…
Të qeshura…duartrokitje….(Fotografite i shihni ne facebook)

Pas Mbrëmjes Gala të Historive të Suksesit Shqiptaro Amerikane në New York në Maj të 2014, projekti mbërriti në Prishtinë nga datat 21 deri në 23 Nëntor 2014 me nismën e Ambasadores Amerikane Tracy Ann Jacobson dhe Ambasadorit të Shqipërisë Qemal Minxhozi si dhe Kryetarit të Komunës së Prishtinës, Shpend Ahmeti.
Kryetari Ahmeti kishte qenë pjesë e Mbrëmjes Gala në New York dhe i përfshirë nga energjia pozitive dhe mbresat nga ky eveniment kërkoi bashkëpunimin e projektit për të organizuar një sërë aktivitetesh në Prishtinë së bashku me Ambasadorin e Shqipërisë ata planifikuan një axhendë interesante për pjesëtarët e grupit të Historive të Suksesit të
Shqiptaro Amerikaneve që do të udhëtonin në Prishtinë.
Bordi i projektit bëri të mundur që në një periudhë mjaft të shkurtër të organizojë një grup interesant prej 30 pjesëtarësh nga të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarët për të shkuar në Kosovë. Ata jo vetëm gjetën kohë për të udhëtuar dhe për të çuar eksperiencat e tyre të suksesit në Kosovë, por edhe mbuluan shpenizmet e udhëtimit dhe të qëndrimit të tyre,”.
Aktivitetet filluan me 21 Nëntor me një forum të hapur me Sipërmarrës shqiptaro amerikanë organizuar nga Qendra e Inovacioneve të Kosovës dhe kompanisë Solaborate, i cili u moderua nga Uranik Begu, Drejtor i Qendrës së Inovacioneve në Kosovë. Në panel ishin Donald Leka, Themelues dhe Drejtues i kompanive të teknologjisë Glide dhe Jumptuit, Labinot Bytyqi, Themelues dhe Drejtues i kompanisë së rrjetit social të biznesit Solaborate, Giorgio Kolaj, Bashkëthemelues dhe Drejtues i zinxhirit të kompanisë Famiglia-DeBartolo dhe Gazmend Gjonbalaj, Drejtor në Drejtorinë e Aplikimit të produkteve në korporatën Bloomberg. Paneli konsistoi ne pyetje dhe përgjigje nga panelistët për çështje nga më të ndryshmet si nga si të fillohet një kompani, kapitali fillestar, investimet në fusha të ndryshme, shkëmbimeve të eksperiencave, diskutime kokë më kokë dhe intervista ne media të ndryshme. Me të drejtë Etrita Ibroci, një nga pjesëtaret e projektit u shpreh se ishte e mahnituar nga të gjithë ata sipërmarrës të rinj të talentuar në fushën e teknologjisë dhe e quajti Kosovën një “Sillicon Valley” shqiptare.
Grupi shqiptaro amerikan u prit nga Kryetari Shpend Ahmeti në Komunën e Prishtinës, ku ata u falenderuan në emër të shtetit të Kosovës për gjithçka që diaspora shqiptare ka bërë dhe shprehu shpresën që diaspora do të vazhdojë të jetë pjesë integrale e zhvillimeve në Kosovë. Ai gjithashtu i njohu pjesëmarrësit me arritjet dhe sfidat në
Komunën e Prishtinës, më e madhja në Kosovë.
Ambasadorja Amerikane Tracy Ann Jacobson dhe Ambasadori i Shqipërisë, Qemal Minxhozi u takuan me grupin dhe të dy ambasadorët shprehën kënaqësi që është prezent në Prishtinë dhe dëshirën që këto histori susksesi të arrijnë të jenë frymëzuese për të rinjtë në Kosovë. Ambasadorja Jacobson e njohu grupin me shërbimet e Ambasdadës në Kosovë dhe shërbimet dhe asistencën që ofron shteti amerikan në projekte të ndryshme në Kosovë.
Ambasadorja Amerikane Tracy Ann Jacobson dhe Ambasadori i Shqipërisë, Qemal Minxhozi u takuan me grupin dhe të dy ambasadorët shprehën kënaqësi që është prezent në Prishtinë dhe dëshirën që këto histori susksesi të arrijnë të jenë frymëzuese për të rinjtë në Kosovë. Ambasadorja Jacobson e njohu grupin me shërbimet e Ambasdadës në Kosovë dhe shërbimet dhe asistencën që ofron shteti amerikan në projekte të ndryshme në Kosovë.
Forumi i hapur me studentë të Universitetin Amerikan të Kosovës me panelistë nga projekti ishte një aktivitet tjetër intresant .Ai u përshëndet dhe moderua nga Presidenti i Universitetit Amerikan Winfred Thompson. Ne forum nepermjet prezantimeve dhe pyetje pergjigjeve u trajtuan çeshtje nga me te ndryshme nga funksionimi i organizatave
jo qeveritare dhe rendesia e mbeshtetejes së tyre, zhvillimi i sipërmarrjes dhe bizneseve, mardhënia e bizneseve me orgnaizatat shtetërore, kariere apo biznes dhe shumë të tjera. Pjesë e këtij paneli ishin Dr. Shpresa Xhakli, Drejtuese e Fondacionit te Fëmijëve
me Autizëm, B. Bix Aliu, Zv/Ambasadori Amerikan në Mal të Zi, Profesor Peter Christopher nga Instituti Politeknik i Worcester, Giorgio Kolaj, Drejtuesi i Kompanisë Famiglia-DeBartolo, Etrita Ibroci, Zv/Presidente e Grupit Pan European dhe Gazmend Gjonbalaj, Drejtor në Drejtorinë e Aplikimit të Produkteve në Korporatën Bloomberg.
Mbrëmja Gala e Historive të Suksesit Shqiptaro Amerikan u organizua në hotelin Swiss Diamond në Prishtinë. Mysafirët u pritën në tapetin e kuq në Sheshin Nënë Tereza nga Ambasadorja Amerikane dhe Ambasadori i Shqiperisë me bashkëshortet e tyre. Në radhën e të ftuarve ishin politikanë, ambasadorë të huaj, gazetarë, pjesëtarë të
shoqërisë civile, biznesmenë e sipërmarrës, studentë etj. Në fjalën e tyre të dy ambasadorët përmendën rëndësinë e këtij projekti për tu identifikuar me vlerat me të mira, për të treguar se si shqiptarët janë integruar dhe janë kontribues në të gjitha fushat e jetës amerikane dhe mundësinë e ndërlidhjes dhe shkëmbimit të eksperiencave në Kosovë, Shqipëri apo gjetkë.
Ambasadorja Amerikane Jacobson shtroi një drekë për grupin në verarine StonCastle, një investim shqiptaro amerikan ku foli për rëndësinë e investimeve shqiptaro amerikane në Kosovë.
Suksesi është i prekshëm dhe i transmetueshëm dhe nuk ka rëndësi cilës fushë i përket apo nga cili rajon vjen.Të gjithë u ndienë dhe ndanë eksperienca interesante si ata nga Prishtina si Mars Podvorica, Jehona Marku, Ismer Mjeku, Shpresa Xhakli, Gazmend Gjonbalaj e Lumi Hadri, po edhe familja Sela nga Dibra, Venera Bekteshi nga Mitrovica
Etrita Ibroci nga Ulqini, Ina Jasini nga Tirana, Profesori Peter Christopher, shqiptaro amerikan I gjeneratës së tretë në Prishtinë për herë të parë, Angjelina e Gëzim Nika nga Tropoja, diplomati Bix Aliu që udhëtoi nga Podgorica e madje dhe amerikania Jeanine
Fagan që kishte ndihmuar Labinot Bytyqin dhe familjen e tij si refugjatë nga lufta e Kosovës, e cila udhëtoi enkas nga Kalifornia.
Fadil Berisha, një nga partnerët në realizimin e këtij projekti tha se projekte të tilla prekin rininë dhe ata kanë nevojë të frymëzohen dhe të ndihen krenar për arritjet në çdo fushë. Suksesi sjell sukses u shpreh ai.
Një nga qëllimet e këtij projekti tha Vera Mjeku,Drejtore Ekzekutive e projektit, është krijimi i lidhjeve dhe rrjeteve të reja si dhe shkëmbimi i përvojave e bashkëpunimi midis pjesëtarëve të projektit dhe më gjërë. Iniciativa të tilla arrijnë të realizojnë shumë sepse
janë siç quhen në Amerikë “grass roots movements”, ato krijojnë lëvizje të brendshme dhe rrjete bashkëpunimi në çdo fushë. Shprehja e famshme e Presidentit Kennedy, nuk ka rëndësi se çfarë bën vendi yt për ty, por çfarë bën ju për vendin tuaj është një aksiomë që tregon se bashkëpunimi në çdo nivel është i rëndësishëm dhe ka frytet e veta.
Histori të Suksesit Shqiptaro amerikan po punon për promovimin e projektit në Mal të Zi, Shqipëri dhe Maqedoni si dhe mbrëmjen gala të radhës në New York.(U Botua ne Dielli, Janar 2015)

Ne Foto: Pritja e ambasades Shqiptare ne Hilton Hotel ne Ankara/
Nga Kozeta ZAVALANI/
Këtë mbasdite mbushur me mendime, si flokët e borës që zbresin ashtu qetësisht, në këtë copë bote të qetë e në lëvizje njëkohësisht, jam ulur e bisedoj me ju bashkatdhetarët e mi, për të përballuar sfidat që bien mbi ne, nga ky cep i botës, as lindje, as perëndim, që quhet Turqi.
Këtë shtet të fuqishëm ushtarak në hapësirat që ndajnë Perëndimin me Lindjen, e kisha vizituar në pjesë të ndryshme të saj; disa herë në Stamboll në festivale për letërsinë dhe poezinë apo në panaire libri si në Mugla, Akyaka, Ordu, Samsun, Denizli, Pamukale, Izmir e Bursa, por asnjëherë nuk e kisha vizituar Ankaranë.

Arsyeja e udhëtimit në Ankara

Udhëtimi për në Ankara ishte krejt i pazakonshëm, madje i jashtëzakonshëm, pasi për të kishim paguar 12 mijë Euro, por për jetën njerëzore nuk ka pagesë… U nisëm nga Tirana të hënën që në mëngjes, kur ende nuk kishte filluar dita normale e punës. Për në aeroportin e Rinasit djalin tonë Mikelin e përgatiti Dr. Jorgo Marga, që së bashku me stafin e reanimacionit të Qendrës Kombëtare të Traumës, ishin përpjekur për të bërë më të mirën e mundshme, por pa rezultat. Pas 24 ditësh në koma të thellë, pas rëzimit nga lartësia, me hemoragji cerebrale dhe hematoma në tru, kur një natë iu shkëput vdekjes për një fije, u vendos kurimi i tij në Spitalin Ushtarak Universitar Gylhane – GATA në Ankara. Vonesat burokratike të aeroportit në Rinas bënë që udhëtimi me avionin charter spitalor të kompanisë turke Redstar Aviation ardhur nga Stambolli, të mos bëhej në orën 8.00 por në 8.45. Megjithëse ishte përcaktuar 3 orë deri në mbrritje, udhëtimi u realizua për 2 orë e 40 min. Gjithë udhës ajrore na shoqëroi një diell i këndshëm, që na bëri të harronim gjithë stresin e tmerrshëm të tri javëve nën ankthin e mbijetesës së Mikelit në reanimacionin e spitalit ushtarak. Ishte data 24 nëntor 2014.
Në aeroportin e Ankarasë na priste ambulanca e kompanisë, me të cilën urgjent u nisëm për në spitalin GATA. Atesheu ushtarak kolonele Razie Mehmeti, u kujdes për shtrimin e birit tonë në reanimacion. Kolonele Mehmeti ka pak muaj që ka marrë detyrën e re të atasheut ushtarak në Ambasadën shqiptare në Ankara. Në atdhe ka lënë vajzën e djalin, që studiojnë në Tiranë dhe si nënë me ndjeshmërinë e dashurisë për fëmijët, më qendron pranë, duke më dhënë besim e optimizëm për shërimin e djalit. Ajo shoqërohej nga Valbona Mataj, që kryen specializimin në Laboratorin Bakteriologjik e njëkohësisht doktoraturën në këtë Qendër spitalore universitare. Me Bonën, siç e thërrasin shkurt Valbonën shkuam në godinën 131 në Mysafirhane, ku ne u vendosëm për të fjetur. Qeveria turke kujdeset shumë për ushtarakët e familjarët e tyre, që i kuron falas apo u jep shërbim me pagesë minimale, nëpërmjet Mysafirhanes, ku qendruam edhe ne. Që të nesërmen filluan interesimin miqtë e mikeshat e mia që janë në Turqi. E para na takoi Luljeta Pajolli, që prej vitesh jeton në Ankara, e cila na shoqëroi në spital dhe u interesua për gjendjen e djalit në Reanimacion. Ajo na shpiegoi edhe vendndodhjen e Akademisë Ushtarake Mjekësore Gulhane në Bashkinë Keçiören. Pastaj Luljeta Tabaku, që jeton në Bursa e Ayteni nga Ankaraja, që na ftoi për darkë në shtëpinë e saj. Spitali ushtarak GATA i vendosur mbi një kodër, sikur të kontrollojë qytetin, ka rregulla të forta që i zbatojnë të gjithë. Mikelin e shohim 30 minuta në ditë, vetëm një pjestar i familjes, natyrisht të pajisur me grykëse, maskë e doreza higjenike. Si të lirë në kohë nuk e refuzuam ftesën, për të marrë pjesë në pritjen që Ambasada e Shqipërisë në Ankara organizonte në Hotel Hilton, për festën e pavarësisë.

Pak aromë shqipërie në Ankara

28 nëntori koinçidoi me vizitën e Papës në Ankara dhe po në të njëjtin vend, në Hotel Hilton u mbajt Konferenca e shtypit…Me gazetarët nga Stambolli kishte ardhur edhe kolegia, mikesha ime artiste Çigdem Yorgancioglu, që ka organizuar ligjerata publike në mbi 100 vende të botës. Ajo njihet ndërkombetarisht si ekonomiste, gazetare, folëse motivuese, artiste dhe ligjëruese publike, që ka dhënë kontributin e saj edhe në Kampusin Universitar në Prizren dhe Gjakovë.
Së bashku shkuam në Konferencën e shtypit dhe pastaj në pritjen e ambasadës sonë. U takuam dhe bëmë foto me Ambasadorin Genci Muçaj e bashkëshorten Valbona Muçaj, atasheun ushtarak Razie Mehmeti e bashkëshortin Ilir Mehmeti, gjithmonë të pranishëm për të ndihmuar shqiptarët.
Në pritje merrnin pjesë një numër i madh zyrtarësh ushtarakë, përfaqësues të misioneve të huaja, familjarë e studentë shqiptarë në Ankara, si dhe ministri i Tregtisë Nurettin Canikli, Ambasadori i Kosovës Ani Spahiu etj. Festa filloi me himnin kombëtar shqiptar e turk, ku Ambasadorët Muçaj dhe Spahiu, si dhe Ministri Canikli prenë së bashku tortën me flamurin e Shqipërisë në 102 vite pavarësi.
Në atë atmosferë të këndshme festive Ambasadori i Shqipërisë në Turqi, Genc Muçaj në fjalën përshëndetëse theksoi “Me rastin e festës së Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 nëntor u hap në Ankara të Turqisë Qëndra e Kulturës Shqiptare “Shemsedin Sami Frashëri” e Ambasadës së Shqipërisë dhe Kosovës në Ankara… ” Me trokitje gotash u ndamë me Çigdemin që do të kthehej në Stamboll, pasi të nesërmen do të ishtë në vizitën e Papës aty. Gjithashtu u ndamë dhe me drejtorin e kolegjit turk Akan Yozgatlι, që kishte ardhur për festën nga Tirana dhe i kishte dhënë mësim për katër vite djalit tonë të madh Mendi, të cilin e kemi edhe përkthyes. Dolëm të shoqëruar nga çifti Luljeta e Reshat Pajolli, që fliste me një devolliçe të pandryshuar, ndonëse i kishte lënë 20 vite në Ankara. Ata na përcollën deri në stacionin e autobuzit. Ajo mbrëmje ishte shumë e ftohtë dhe na u desh të prisnim shumë, derisa të vinte autobuzi ynë me nr 263. Transporti public edhe këtu qenka i njejtë si në Shqipëri, ndonëse bileta është gati trefishi …

Qendra e Kulturës Shqiptare në Ankara

Të nesërmen vizituam Qëndrën e Kulturës Shqiptare në Alltënda (Altındağ) dhuratë nga Kryetari i Komunës z. Veysel Tiryaki.

… U lodhëm pak për ta gjetur, pasi ishte hera e parë që shëtisnim në Ankara me përjashtim të tim shoqi që kishte qenë vite përpara. Në atmosferën festive të krijuar në Qëndrën e Kulturës Shqiptare “Shemsetin Sami Frashëri” në lagjen Hamamoeny (Hamamönü), e cila do të shërbejë për aktivitet kulturore dhe diplomacisë publike e të dy ambasadave, me ndërtesat karakteristike si të Beratit, na dukej vetja si në Shqipëri. Aty takova edhe kolegët e Top Chanel që përgatisnin dokumentarin për shqiptarët në Turqi. Bëmë foto bashkarisht edhe me Marin Memën, duke e përgëzuar për ‘Exclusive’t e tij. Kolegët më njohën me institucionet kryesore të medias turke: Anatoli Ajansu (si ATSH-ja jonë); TRT, Radio Televizionin Turk, ku përfshihej dhe një zyrë e seksionit të radios shqip; CIHAN.
Në bisedën e zhvilluar në një nga mjediset e qendrës ambasadori Muçaj theksoi se, “Përurimin zyrtar të QKSH do ta bëjmë në një moment solemn në prani të autoriteteve shtetërore të Shqipërisë, Kosovës dhe Turqisë e ndoshta më më 17 shkurt 2015, në Ditën e Pavarësisë së Kosovës. Krijimi kësaj Qendre ishte një iniciativë e përbashkët, një punë në grup, që lindi si nevojë për të pasur një lloj kohezioni të shqiptarëve. Shqiptarët janë shqiptarë, qofshin nga Kosova, nga Maqedonia, Mali i Zi , Shqipëria. Qendra është e Kulturës Shqiptare, jo e një shteti të caktuar, pavarësisht se do të menaxhohet nga dy shtetet shqiptare, Kosova dhe Shqipëria, nga dy ambasadat tona. Qendra e Kulturës është një nga veprat, për të cilat unë flas me pasion, sepse jo vetëm do të evidentojë shqiptarët, por do t’i bëjë ata disa herë më shumë krenarë. Kështu do të promovohet kjo kulturë dhe nëpërmjet tyre do të tërheqin dhe shqiptarët biznesmenë, të cilët të investojnë në Shqipëri”. Dy ambasadorët, Spahiu e Muçaj, pritën shumë vizitorë nga komuniteti shqiptar në Turqi, ku dominonte fjala e z. Namik Shabi.
Rizgjimi i Mikelit
Kisha marrë me vete librin “Rizgjimi i Luanit”, që porsa kishte dale në panairin e librit, përkthyer nga Mikeli ynë dhe kur shkonim në spital, herë pas here i lexonim pjesë nga libri, duke pritur rizgjimin e Mikelit. Rizgjimi ndodhi pikërisht në ditën e Krishtlindjes. Së bashku me djalin e madh Mendin me vështirësi gjetëm një kishë, pranë Ambasadës Frënge në Ankara, vendosur rrëzë Kalasë, ku iu luta Zotit në kishën Shën Tereza. Prej andej si zakonisht shkova të vizitoja Mikelin në ora 14.00. I flisja vazhdimisht, duke i treguar nga celulari fotot e bëra në Ankara dhe kur e pyeta nëse i shihte dhe më dëgjonte, ai më foli: – Po, po, më tha, i shoh e të dëgjoj…Ishte e folura e tij e parë, jo me zë, por unë e kuptova nga hapja e gojës. U gëzova shumë që fliste me logjikë, ndonëse fillimisht mendova mos ndoshta i kishin dëmtuar kordat e zërit, kur i kishin bërë trakeostominë dhe nuk mund të dëgjoja zërin, por jo. Rikuperimi ndodhi dalëngadalë e ditë pas dite. Mrekullia e shumëpritur ndodhi pas dy muaj pritjeje. Kujtova mendimet e mjekëve në Shqipëri, madje edhe të mjekut turk Prof. Dr. Ahmet Coşar shefi i reanimacionit, i cili shumë skeptik ishte shprehur se truri i tij ishte shumë i dëmtuar dhe nuk do të kishte rikthim, pasi e kishim sjellë me shumë vonesë… Atëhere, i pata thënë – këtë e thoni ju si mjekë, por ju nuk e dini fuqinë e Zotit, që do të bëjë shumë për tim bir…Dhe fakti që Mikeli doli nga koma e foli, më bëri gjithsesi të falenderoj jo vetëm Zotin, por edhe stafin e tij, për këtë rezultat. Ai tha se Mikeli i kishte kaluar parashikimet e tyre e po përmirësohet shpejt…
Promovim në Bashkinë e Keçiorenit
U bëmë banorë të Ankarasë në Bashkinë e Keçiorenit, ku u promovua romani “Gloria në mes” i shkrimtarit shqiptar nga Kosova Ibrahim Kadriu, i cili është përkthyer në gjuhën turke me titull “Gloria Ortada”.

Shkova në promovimin e kolegut Ibrahim Kadriu në Qendrën Kulturore “Junus Emre”, ku përveç Kryetarit të Komunës Keçioren ishin të pranishëm edhe Ambasadori i Republikës së Kosovës në Ankara Avni Spahiu, publicisti i shtëpisë botuese “Bay” Osman Baymak, shkrimtari Jahja Akengin dhe plot qytetarë. Ambasadori Avni Spahiu tha, “Sot ndjehem dy herë krenar. E para, sepse përkthimi në gjuhën turke i veprës me vlera të mëdha letrare qenka marramendëse. E dyta, sepse me autorin ishim kolegë afro 30 vite edhe në kohërat kur u sulmua gjuha dhe letërsia shqipe, u munduam shumë që të mbijetonim ashtu si duhet. Turqia është ndër shtetet e para që ka njohur Kosovën. Kemi shumë marrëdhënie të afërta me mikun tim Mustafa Ak, të cilin e falënderoj për kontributin në organizimin e promovimit të librit”.

Kryetari Mustafa Ak në vazhdim të fjalës së tij, u shpreh “Ne jemi shumë krenarë që promovimi i kësaj vepre të mrekullueshme u realizua këtu në Keçioren. Kosova është një Republikë e re, një shtet i ri. Sot marrëdhëniet në mes të dy shteteve janë shumë të mira. Keçioreni ka një qytet motër në Kosovë. Dëshirojmë që Ambasadori të ndjehet si në shtëpinë e tij këtu mes nesh”.

Autori Ibrahim Kadriu shprehu kënaqësinë e tij për botimin e romanit në gjuhën turke dhe vazhdoi “Është shumë e vështirë për një autor të flas për veprën e tij. Nuk kam folur shumë në jetë sepse gjithmonë jam shprehur me anë të shkrimit”. Ai përshëndeti pjesëmarrësit duke falenderuar edhe për praninë time. Ibrahim Kadriu nënshkruajti romanin për t’ia dhuruar kryetarit Ak dhe pjesëmarrësve.
- A më pranon si banore në Keçiören Belediyesi, pasi do të na duhet gjatë të qendrojmë këtu… – i them kryebashkiakut Mustafa AK në përfundim të takimit. – Hoşgeldiniz…më thotë ai; Mire se erdhe! Je e mirëpritur…Pastaj e ftova të vinte në Tiranë, kur të bëja promovimin e librit të ri, që ai e priti me kënaqësi, sepse asnjëherë nuk kishte qenë në Shqipëri.

Mikeshat turke
Ayten Timuroğlu, e kam njohur ne Festivalin per Letërsinë dhe Artin në Akyaka ku së bashku kemi shëtitur me Prof. e Universitetit Tülay Akkoyun në Muğla dhe në Gokova, ku ajo gjysmën e kohës e kalonte për të reflektuar në det, mes peshkatarëve dhe natyres duke kontribuar në evidentimin e bukurisë së ndërsjellë të jetës sonë dhe natyrës, nëpërmjet pikturës.
Ajo ka hapur 14 ekspozita vetjake dhe shumë ekspozita në grup. Në ekspozitat e saj të fundit ka lëvruar një lloj interesant të fotopikturës “Photopainting”, veçanërisht për gratë që punojnë e jetojnë në fshat. Është anëtare e shoqatës së “Piktoreve Femra të Ankarasë, kurse bashkëshorti i saj anglezi Allen, kontribuon në Qendrën për fëmijët me probleme mendore, ku shpesh ndihmon edhe im bir Mendi.
Alie Tashçë e njoha në ranimacionin e spitalit GATA, ku ajo kishte shtruar bashkëshortin Ufuk, që ishte në koma së bashku me Mikelin. Ditën që nënoficeri Ufuk hapi sytë, na ftuan për darkë në shtëpinë e Hasibe dhe Hasan Karaman, me të cilët Alia ka miqësi 15 vjeçare. Ata ishin martuar në Ankara, por si ushtarakë tani jetonin me dy fëmijët e tyre vajzë e djalë në Isparta. Në shtëpinë e Hasibesë mësova të gatuaj çorbën, sallatën keser e ushqime tradicionale turke…Ditën që Ufuku do të flasë, nëse do të jemi këtu, do të shkojmë së bashku me Alijen e Hasibenë në familjen e tyre në Isparta…
Dr. Myzejen Çelik, e njoha kur shkova të ble ilaçe për gjurin e këmbës së djathtë, me të cilin pata mjaft probleme. Ajo punon së bashku me të shoqin Mehmet e djalin dizajner e piktor në farmacinë pranë Mysafrihanes e spitalit GATA. Në kohën e lire kemi pirë kafe e çaj se bashku, madje na kanë shoqëruar për të vizituar pjesë të ndryshme të qytetit. I falenderoj, sepse më bënë të mos ndihem e huaj mes tyre.

Falenderime
Dua të falenderoj qeverinë shqiptare për marrëveshjen me qeverinë turke, nëpërmjet Ministrisë së Mbrojtjes, që ndërmjetësojnë për kurimin e personelit ushtarak në spitalet e specializuara në Turqi, siç është GATA. Gjithashtu falenderoj edhe familjarët, miqtë e mikeshat nga çdo vend i botës që besuan e kontribuan financiarisht, për shërimin e Mikelit. Shpreh falenderime e urime për arritjet e spitalit Gülhane Askeri Tip Akademi, që i ka shërbyer mjekësisë turke prej më shumë se një shekulli, përfshirë edhe shqiptarët, që përfitojnë nga marrëveshja midis dy shteteve, nëpërmjet Ministrive të Mbrojtjes.
Isha e pranishme kur GATA festoi 116 vjetorin. Në çdo ndërtesë valëvitej flamuri turk, ku dominonte portreti i Ataturkut, themeluesit të Turqisë së re. I krijuar më 30 dhjetor 1898, në muret e Pallatit Topkapë në Stamboll, spitali transferohet nga në Ankara në vitin 1941 dhe në 1947 quhet Akademia Mjekësore Ushtarake Gulhane. Pas përfundimit të kompleksit të madh spitalor në 1971, u transferua në ndërtesën ku ndodhet tashmë.
Sukseset e këtij spitali janë vënë në dukje qysh në luftën e Parë dhe të dytë Botërore, ku Gulhane ka filluar të punojë si një spital i luftës, i përkushtuar për kujdesin e pacientëve të sëmurë në luftë.
Në 1961, u hodh themeli për ndërtesën e re të akademisë, që u përfundua në tetor 1971. Në 1974 u hap Qendra e Radioterapisë, me 30 shtretër dhe më 7 prill 1976 u shtuan shërbimet në ndërtimin Treatment Center.
Për herë të parë në Turqi në 1980, u kryen procedurat koronare angioplasty.Më 6 maj 1981 nga Prof. Dr. Necati me një ekip prej 21-persona është kryer , transplanti i parë i veshkave. Në l982 në GATA filloi Klinika e mikrokirurgjisë e Neurokirurgjisë dhe Qendra Kërkimore. Në 1984 Departamenti i Onkologjisë bëri transplantim e parë autolog dhe allogeneic të palcës së kockave.
Për herë të parë në Turqi në 1986, janë vendosur aplikacionet e rrjetit dixhital e bërthamor. Më 24-25 nëntor 1989 është kryer Transplantimi i parë i zorrës së pankreasit dhe transplantimit të veshkave.
Duke shërbyer si një Spital Ushtarak nga 1 tetor 1985 mori emrin “Akademia Spitalore Ushtarake Mjekësore Gulhane”, duke fituar titullin akademik. Çdo ditë punohet me metoda diagnostike të avancuara dhe trajtim të teknologjisë së re mjekësore, duke trajnuar stafin akademik për të ofruar shërbime superiore mjekësore. Akademia Mjekësore ushtarake Gulhane në Ankara, ka specialistët e mjekësisë për rastet emergjente, në stafin e të cilit janë kirurgë, specialist të sëmundjeve alergjike, Anesthesiology dhe specialistë të kujdesit intensiv.
Në mënyrë që të ndjekë zhvillimet e fundit në Evropë, mjekësia turke ka vazhduar me përpjekje një modernizim të reformës më të plotë të mendimit mjekësor.

Pak nga Ankaraja
Momentalisht jam banore e Ankarasë, që është kryeqyteti i Turqisë dhe qyteti i dytë më i madh i vendit i njohur historikisht nga emrat Ancyra dhe Angora, ndaj duhet të shkruaj edhe për të. Ajo është qendra e Qeverisë turke, qytet i rëndësishëm industrial, një udhëkryq i rëndësishëm i tregtisë, vendosur në mënyrë strategjike në qendër të autostradës dhe hekurudhës dhe shërben si qendër e marketingut për zonën bujqësore përreth. Edhe pse e vendosur në një nga vendet më të thata të Turqisë dhe e rrethuar kryesisht me bimësi stepë me përjashtim të zonave të pyllëzuara në periferinë jugore, Ankaraja mund të konsiderohet një qytet me gjelbërim. Qyteti është i njohur tradicionalisht për dhitë e saj me flokë të gjatë Angora dhe leshi i saj i çmuar (lesh angora), një race e veçantë mace (cat Angora), lepujt Angora dhe leshi i tyre i çmuar Angora, dardha, mjaltë, dhe rrushi Muscat i rajonit.
Ankaraja është një qytet shumë i vjetër me vende të ndryshme arkeologjike si Hitejve, Phrygian, helenistike, romake, bizantine, osmane. Kodra e cila mbikëqyr qytetin është kurorëzuar nga rrënojat e kalasë së vjetër, por vetëm disa struktura historike që rrethojnë kështjellën kanë mbijetuar deri në ditët e sotme. Më e shquara mbetet Tempulli Augustit dhe Romës (20 pes), i cili është i njohur edhe si Monumentum Ancyranum në Ulus, ku mbijeton kopje e paprekur nga Res Gestae shkruar nga perandori i parë romak Augustus. Kolona e Julian apo Julianus, vendosur po në rrethin Ulus, u ndërtua në nder të vizitës së perandorit romak Julian në 362.
Në Ulus pranë Tempullit të Augustit, është ndërtuar në fillim të shekullit të 15 Xhamia Haxhi Bayram në stil selxhuk nga një arkitekt i panjohur. Ajo u rindërtua më pas nga arkitekti i madh Sinan në shekullin e 16, duke u shtuar në shekullin e 18-të. Xhamia është ndërtuar në nder të Haxhi Bajram Veliut, dy vjet para vdekjes së tij (1427-1428) dhe vetë varri ndodhet pranë xhamisë.
Besoj se kushdo që ka vizituar Ankaranë ka bërë foto para Monumentit të vendosur në Guven Park pranë Sheshit Kızılay, i ndërtuar në 1935, ku janë gdhëndur këshilla që Ataturku u jep popullit të vet: ” Turq-Jini krenarë, punoni e besoni në veten tuaj.”
Në bisedë me mikeshën turke Ayten Tumuroglu, që na ftoi për të festuar së bashku ditën e parë të vitit të ri 2015, mësoj se turqve u pëlqen që vizita e parë të jetë në Mauzoleun e Mustafa Kemal Ataturkut, themeluesit të Republikës së Turqisë. Madje në shtëpi midis pikturave të shumta të saj gjendet edhe lulja e Ataturkut, pranë së cilës ne u fotografuam. Nëse do të dish se çfarë është Ataturku e kupton pas vizitës në Muzoleun e quajtur Anıtkabir, vendosur në një kodër të imponuar, përfunduar në vitin 1953, si një bashkim mbresëlënës i stileve, ku aroma e kolonatave antike ndërthuret me modernen. Është madhështore, si Koloseu në Athinë, apo si Napoleoni tek Invalidët. Të lenë mbresë pikturat murale ku përshkruhet njëra prej betejave më të mëdha të historisë në Çanakala, ku Ataturku ka qenë protagonist dhe ku ka filluar pavarësia e re turke. Një shtëpi muze është ngjitur me të, ku gjendet një statujë dylli e Ataturkut, shkrimet e tij, letra dhe sende personale, si dhe një ekspozitë të fotografive që regjistrojnë momente të rëndësishme në jetën e tij gjatë themelimit të Republikës.
Xhamia Kocatepe është një nga mrekullitë kulturore të shekullit të 20-të. E vendosur në qendër të kryeqytetit turk, e dukshme nga pothuajse çdo vend në Ankara, xhamia që përfundoi etapën e tretë të ndërtimit në vitin 1987 është një nga më të mëdhatë e më të rëndësishmet ndërtesa fetare në botë. Me katër minaret e saj të mrekullueshme 88 metra e lartë, ndërtuar në një stil neo-klasik Otoman, Xhamia Kocatepe është e hapur për turistët që respektojnë rregullat e saj .
Ne u ngjitëm edhe në kalanë e qytetit, si për të qenë më në lartësi, më pranë Zotit, ku unë u luta për shërimin e Mikelit… Pak para se të shkosh në Kalanë e qytetit është Muzeu i Civilizimit Anatolian, që ka eksponate që nga mijëvjeçari i tretë para Krishtit është me të drejtë një nga krenaritë e vendasve. I vendosur në jug të Kalasë së Ankarasë në hapësirën e Atpazar, që është zona më e virgjër e Ankarasë, ashtu si ka qenë para 50 ose më shumë viteve.
Njerëz të varfër, makina të vjetra dhe gra mbuluara me shami në kokë që mundohen të shesin suvenirë të lirë. Për shkak të lartësisë, këtu është një nga hapësirat më interesante ku mund të sodisësh qytetin, ashtu si edhe nga Gustav Kafeteria në katin e 8 të të Spitalit, që e shijojmë shpesh, veçanërisht këto ditë kur është zbardhur nga bora.
Ndoshta pamja më e bukur, por që ne nuk kemi mundur ta shohim ende është nga Kulla Atakule në Çankaja, prej së cilës mund të soditësh një pamje madhështore mbi Ankara, ku panorama e qytetit mund të jenë spektakulare. Atakule është 410 metra e lartë është një nga monumentet kryesore të qytetit. Ashtu si Çankaja është vetë në një kodër, kulla mund të vështrohet nga pothuajse kudo në qytet gjatë ditëve të qarta. Në turqisht, ATA do të thotë “paraardhës” (ose “baba”), që është përdorur shpesh si pseudonym për Mustafa Kemal Ataturkun, themeluesin dhe Presidentin e parë të Republikës së Turqisë; ndërsa Kule turqisht do të thotë “kullë”.
Pamje spektakolare shijuam edhe në zonën Çankaja, rrugës duke shkuar për në Qendrën e Rehabilitimit në Bilkent, ku tashmë është transferuar Mikeli ynë, për rehabilitim. Qendra është moderne, e vendosur mbi një kodër prej së cilës mund të sodisësh pamje të mrekulueshme të lagjes Çankaya të Ankarasë, me hapësira shumë të mëdha, por shpesh të pashfrytëzuara në funksion të pacietëve. E them këtë sepse ndonëse ka shumë hapësirë, në një dhomë banojnë 3-4 pacientë që dyfishohen së bashku me shoqëruesit e të sëmurit, me të njëjtën banjë në dispozicion. Ndaj mos kujtoni se spitalet jashtë atdheut janë një mrekulli, pasi me përjashtim të aparaturave modern mjekësorë, mungon ai komunikim human që ekziston tek ne dhe ka shumë sorrollatje, për shkak të paaftësisë. Me përjashtim të fizioterapeutëve, personeli tjetër mjekësor është fare i pakomunikueshëm dhe kjo veçanërisht me ne qe jemi jabanxhë – të huaj. Shumica nuk kuptojnë fare anglisht dhe sikur të mos kisha me vete djalin e madh Mendin, që ka studiuar në Kolegjin turk në Tiranë, do ta kisha shumë më të vështirë. Ndaj kam filluar të mësoj turqishten, sepse ndoshta do të na duhet të qendrojmë gjatë këtu, deri në rikuperimin e plotë të djalit e kthimin në atdhe.

Drejtori amerikan i priste nxënësit me kostumin kombëtar shqiptar/
Nga Keze Kozeta Zylo/
Shqipëria u ul një ditë të tërë mësimi këmbëkryq në një shkollë amerikane në New Jersey. Ndonëse më parë shumë prej nxënësve amerikanë nuk e dinin ku binte Shqipëria, ose më e keqja nuk e bënin fare pjesë të hartës europiane, por e çonin tutje nëpër stepa. Sot gjërat kanë ndryshuar rrënjësisht, të paktën po flas për Amerikën vendin ku kam pothuajse 18 vjet që jetoj dhe punoj me dinjitet. Por jo vetëm nxënësit, por dhe mësues apo gjyshërit e tyre amerikanë, shumë shumë na thoshnin se ne kishin dëgjuar që është një vend krejtesisht i varfër dhe shumë probleme të tjera që ndjen sëmbim në zemër në se i përmend.
Një ditë shkolle në fund të muajit Janar shumë nxënës shqiptare që jetojnë në shtetin kufi të Nju Jorkut në New Jersey organizuan një ditë shqiptare në shkollën publike në Washington School Rutherford. Herët në mëngjes drejtori amerikan veshur me kostum kombëtar shqiptar iu uronte nxënësve të shumtë të tij mirëseardhjen, me një mirësjellje dhe mirësi çka dhe është karakteristikë e tij do të shpreheshin prindërit amerikanë dhe shqiptarë që sjellin fëmijet e tyre në këtë shkollë publike amerikane. Në se nuk do ta dije më parë se ishte drejtori amerikan, pa asnjë dyshim që ai dukej komplet si prind shqiptar ngase kishte veshur kostum kombëtar shqiptar.
Mjediset e shkollës ishin zbukuruar me dekorime të ndryshme nga trevat e Shqipërisë. Nënat e nxënësve zonja të vërteta ku disa prej tyre kam fatin që t’i njoh i kishin kushtuar një kujdes të jashtëzakonshëm si amvisa plot kulturë dhe finesë që të bënin të ndiheshe krenare. Binin në sy tavolina të ndryshme me zbukurime dhe punime nga duarartat shqiptare, ku mjaft gra amerikane të magjepsuara ndaluan pranë punë doreve me grep, shtiza, gjilpërë, jastëqeve zbukuruese etj. Dominuese ishin dhe veglat muzikore që janë përdorur qysh në lashtësi nga shqiptarët si lahuta, mandolina, çiftelia etj… Ajo që do të më bënte më shumë përshtypje ishte sofra e bukur shqiptare, shtruar me një mbulesë të bardhë të punuar me dorë, pecetat e bardha, pjatat e ndryshme ku të parët tanë uleshin rreth sofrës për të ngrënë bukë.
Nxënësit shqiptarë kishin përgatitur një program të bukur artistik me këngë dhe valle shqiptare. Programi u hap me ardhjen e dy fëmijëve duke mbajtur dy flamujt shqiptar dhe amerikan dhe duke i valëvitur në ajër çka i çuan të gjithë pjesëmarrësit në këmbë për të nderuar simbolet e dy shteteve përkatësisht të Shqipërisë dhe Amerikës. Hymni amerikan u këndua nga Emeli dhe Aida Feza, Florian Çirra. Hymni shqiptar u interpretua nga Adea dhe Donart Balidemaj, me të cilët ndjej krenari të ligjshme pasi ata kanë qenë nxënës të shkollës shqipe në Staten Island. Prindërit e tyre të nderuar patriotë të flaktë Bashkim dhe Vjollca Balidemaj shprehën mirënjohjen pasi thanë se hymnin kombëtar e mësuan prej shkollës shqipe ne Staten Island. Nxënësit bën betimin një ritual i përditshëm në të gjitha shkollat amerikane të cilët betohen para Flamurit dhe se përpara ligjit janë të gjithë të barabartë. Gjithmonë në mëngjes më bënte shumë përshtypje sidomos në fillim kur fillova punë në shkollë publike se në se lajmëroheshe nga qendra e zërit për betimin çdo njeri ku të ishte në korridor, në klasë, do të ktheheshin me fytyrë nga Flamuri amerikan dhe do të betoheshin, si shqiptare më shkonte mendja për Himnin e Flamurit tonë që është për të ardhur keq që ka shumë që nuk e dinë, dhe për dekada të tëra nuk u vendos që të këndohej me ligj ndër shkolla.
Nxënësit e talentuar Erza Balidemaj, Briana Bresa paraqitën plot kulturë para publikut amerikan historinë e Shqipërisë, si një nga popujt më të vjeter në botë, personalitete te shquara qe njihen botërisht si Gjergj Kastrioti, Nënë Tereza, James dhe John Belushi, Aleksandri i madh, Ismail Kadare, Tony Dovolani, Rita Ora etj… Me lahutë interpretoi mjeshtërisht z.Bali Balidemaj. Interesante ishte dhe loja e kapuçave që fëmijët e realizuan aq bukur. Ndërkohë që valëvitej Flamuri shqiptar Erza Balidemaj interpretoi vargjet aq të njohura nga poeti kombëtar Naim Frasheri si: Ti Shqipëri me ep nder, me ep emrin shqiptar, zemrën ti ma gatove plot me dashuri dhe zjarr.
Nxënësja simpatike Fjolla Balidemaj udhëhoqi vallen: “Vallja e Rugovës” dhe Moj e mira e Diasporës valle që u mirëpritën me plot duartrokitje. Fjolla dukej si nje shtojzovalle me veshjen kombëtare në skenë duke kërcyer si artiste me motive shqiptare. Në këtë program morën pjesë këta nxënës shqiptare: Donart, Erza dhe Adea Balidemaj, Fjolla, Arnesa, Arion Balidemaj. Erxhan, Florian, Xhuliana, Siana, Amin dhe Jasin Cirra. Aida, Emil Feza, Briana Bresa, Melina Muriqi, Christopher Kasperan dhe Thomas Kasperan. Fjala e Drejtorit të Shkollës publike amerikane ishte shumë frymëzuese, veshja e tij kombëtare me plisin e bardhë në kokë e bënte të ndihej si shqiptar për atë ditë. Ai tha se të njohesh kulturën dhe traditën shqiptare është pasuri për shkollën dhe sot e quaj një ditë të veçantë sepse të gjithë së bashku respektuam historinë shqiptare dhe kjo traditë ka kohë që ka filluar dhe do të vazhdojë gjithmonë dhe me kulturat e tjera në botë.
Ishte një ditë e bukur kuq e zi që do të ngelet gjatë në kujtesën e pjesëmarrësve dhe të nxënësve të shkollës amerikane, ata u larguan nëpër shtëpiat e tyre të ngarkuar me historinë shqiptare.

Shkurt, 2015
New Jersey

Nga Zina Tosku/- Një hark në formë kulle qëndron para nesh. Poshtë gjallon rruga që lidh Prizrenin e Kosovës me komuna të tjera . Çuditërisht, zhurma e makinave duket sikur zbehet në rrugën dytësore ku ndodhemi.
Jemi në Mamushë, komuna e vetme turke në Kosovë, ku 98 % e banorëve janë turq. Jeta aty është identike si në Turqi. Mbi harkun e kullës lexojmë mirësevini në Mamushë. Na thonë se ky hark në anën e kundërt shkruan po të njëjtën gjë por në gjuhën turke.
Në ballkon të çdo shtëpie valëvitet flamuri turk, në çdo shtëpi dhe në rrugë flitet turqisht dhe nga minaret pesë vakte këndohet ezani. Mamusha ngjan si një kala, sapo hyn në territorin e saj.
Mamusha ndodhet në jugperëndim të Kosovës, në pikëbashkimin e komunave të Prizrenit, të Suharekës dhe Rahovecit në largësi prej 16 km nga Prizreni. Vendbanimet fqinje të Mamushës janë Novaku, Smaçi, Medveci, Pojani, Nëpërbishti, Tërrnja, Retimja dhe Optorusha. Me një popullësi prej 6.300 banorësh e me një sipërfaqe prej 23 km katrorë, Mamusha është terren krejtësisht i rrafshët .
Askush nuk e di me saktësi por ka dy tregime në lidhje me toponimin e Mamushës. Thuhet se është dhënë urdhër për themelimin e fshatit nga mbreti sultan Mahmudi 2, ku fillimisht emri i fshatit ishte MAHMUTSHAH dhe me kalimin e kohës u shndërrua në Mamushë.
Të tjera tregime lidhen me Mahmut Pashën mytesarifin e Sanxhakut të Prizrenit, periudha e qeverisjes së Mahmut Pashës rastis në kohët e themelimit të fshatit dhe emri vendbanimit vjen nga emri i tij.
Me rritjen e numrit të banorëve pas themelimi të Mamushës, janë ndërtuar edhe objektet e nevojshme. Emin Pasha e ka ndërtuar ujësjellësin për Mamushë,kurse vëllai Mahmut Pasha e ka ndërtuar kullën e sahatit.
Sipas tregimeve, këmbana zëri i së cilës dëgjohej në distancë deri në 20 km ishte pasuri lufte e fituar në betejën e federevës dhe se pas luftës ballkanike më 1913, serbët e çmontuan këmbanën dhe e derguan diku tjetër. Familjet në Mamushë emërtoheshin me emrat e kryefamiljarëve. Deri më 1960, në fshat ekzistonin vetëm gjashtë mëhalla, si mëhalla Potokut, mëhalla e Mesme etj.
“Turqit e Mamushës, më 1999 e shkruan eposin më të madh në historinë e tyre”, na tregon shoqëruesi ynë.
A thua vallë çtë ken bërë për të madhe këta të Mamushës?
Rreth 45 mijë shqiptarë nga fshatrat fqinje arritën t’i ikin plumbave serbë dhe të strehohen në Mamushë.
Serbët hezituan të ndërrmernin ndonjë aksion ushtarak ndaj Mamushës, ndoshta se pas tyre ishte Republika e Turqisë. Por pas një kohe erdhën në fshat dhe filluan të bëjnë pazare me fshatarët e saj
Mamushasit u thanë serbëve se nuk pranonin te dorezonin shqiptarët dhe se ata pranonin të lejonin shkuarjen e mysafirëve vetëm nëse ju jepnin garanci se në mënyrë të sigurte dhe nën mbikëqyrjen e vëzhguesve do të transferoheshin në kampe në Shqipëri.
“Po po serbët u detyruan të pranojnë këtë kusht dhe në këtë mënyrë 45 mijë shqiptarë u shpëtuan nga mamushasit.
Të rinjtë e Mamushës
Këta janë njerëz të qetë e të qeshur. Këtu tradita e të kënaqurit kur të troket dikush në shtëpi nuk ka humbur ende. Në fillim miqësohemi me kryetarin e komunës së mamushasit Arif Butuç , i cili herë pas here e ndërpret bisedën me sytë e ngulur me merak nga të rinjtë e aktivizuar për herë të parë në këshillin rinor.
Na rrëfen historinë e fshatit. Jemi se bashku me të rinjtë, mes tyre edhe një vajzë me emrin Muala Berisha.
Ajo tregon sesi ka marë iniciativën e para për të qënë pjesë e këshillit të komunës, në një vend ku vajzat dhe femrat nuk dalin.
Me këmbënguljen e organizatës Worl Vision u arrit të krijohej ky këshill rinor, i cili nëpërmjet trajnimeve, aktiviteteve kërkonte të përfshinte femrat në jetën social-kulturore.
Të dalësh kundra rrymës së familjeve tejet konservatore të vajzave që qëndrojnë në shtëpi, e të marësh pjesë në trajnime të ndryshme të projektit që organizata world vision paraqiti në këtë komunë, ishte e guximshme, nga ana e saj.
Ndërsa na shërbejnë çajin e zi në zyrën e zotit Butuç, Muala tregon lumturinë dhe kënaqësinë e saj , për faktin që ishte e para pjesë e kësaj lëvizjeje në komunë. Tanimë sekretare në komunë, Muala e veshur me një xhup blu , më xhinse të ngushta, buzëqësh ndërsa tregon, ndoshta pak nga ndrojtja apo ndofta nga lumturia dhe dëshira e madhe për të ndryshuar mentalitetin.
“Në fillim isha e vetme por duke shkuar shtëpi më shtëpi, ne arritëm të mernin vajzat nga shtëpia, për ti treguar që trajnimet e World Vision apo aktivitetet nuk kishin asgjë të keqe”.
Për Mualën, gjashtëmbëdhjetë vjeçare ishte paksa më e lehtë sesa vajzat e tjera të ishte pjesë e këshillit Rinor Lokal, pasi edhe familja e saj ndodhej jasht vendit, e ndofta kjo një tjetër arsye për të shtuar dëshirën e madhe të saj për të qënë aktve. Muala, kishte marë një ftesë nga Mirat Bytyç, për të qënë pjesë e këshillit rinor dhe ajo kishte qënë femra e parë.
Tanimë, me këmbënguljen e saj janë tetë femra pjesë e këtij këshilli.
“Ka qënë e vështirë pasi prindërit e kishin të vështirë të pranonin se vajza e tyre të mund të dilte nga shtëpia” por duke ia shpjeguar se nuk kishte asgjë të keqe të ishe pjesë e trajnimeve të world Vision filluan të kuptonin më shumë dhe të lejonin vajzat e tyre. Kryetari i Komunës, ndërsa na tregon për Mamushën, ai thote se familjet në Mamushë janë aq shumë koservatore saqe deri para disa vitesh e kishin shume të vështirë të vazhdonin universitetin vajzat.
“Tash kemi mundur të dërgojmë për të vazhduar universitetin në Stamboll 150 vajza”, thotë Butuç. Falë mbështetjes që u është bërë të rinjve të Mamushës , të rinjtë kanë filuar të kuptojnë të drejtat e tyre.
I riu Mirat Butuç tregon sesi kanë ndryshuar një element në shkollën e Mamushës. Falë iniciativës së tyre, një mësues që jepte një lëndë në shkollë nuk ishte kompentent në atë lëndë mësimi dhe kjo u ndryshuar. Falë këmbënguljes së të rinjve dhe trajnimeve të ëorl vision, ky është viti i parë që komuna e mamushës mer buxhet më vete për të rinjtë.
E ndërsa, Muala buzëqesh lehtë tek dëgjon kryetarin e komunës, tanimë ajo gjen akoma më shumë mbështetje për ti treguar komunës së saj, që femrat sikurse kanë nevojë të ushqehen, të shkollohen e martohen, ato kanë po të njëjtat të drejta për të jetuar sikurse meshkujt.
E ndërsa largohemi nga zyra e zotit Butuç, mirësjellja e tyre dhe përshëndetja në turqisht e shqip na jep idënë e dy kombësive ose më saktë e dy kulturave që janë përshtatur aq bukur me njëra tjetrën. Ndonëse sot, për Mualën ishte e lehtë dhe e bukur për të na përcjellë, dje ishte e pamendueshme të mund të ishte pjesë e këshillit rinor, për një komunë, një komunitet që ende flet me gjuhën e fanatizmit. Muala, dha veten për një mundësi edhe për të tjerët.
Në Vushtrri
Nën ftohtësine e klimës së komunës së Vushtrisë në Kosovë, takojmë Vlora Krasniqi. Dhe ajo si Muala në Mamushë, është jo vetëm aktiviste në qytetin e vushtrrisë por edhe kryetare e Këshillit Rinor Lokal në këtë zonë.
Një projekt ky i World Vision dhe i mbështetur nga organizata të tjera për ngritjen e kapaciteteve brënda këshillave rinore duke i trajnuar sidomos në menaxhimin e projekteve e zhvillimin organizativ.
Vlora na tregon se edhe për të nuk ishte e lehtë në një qytet si Vushtrria, pasi njerëzit janë të parët për të paragjykuar, për të qënë koservatore dhe jo aktivë ne jetën sociale. Sigurisht që për Vlorën, do i duheshin ide dhe energji për të organizuar takime me të rinjtë, aktivietete të ndryshme, energji pozitive që Vlorës nuk i mungon. Me një qëndrim dinjitoz e të fortë, Vlora tregon sesa ka organizuar një fushatë sensibilizuese për të mbrojtur shëndetin e njerëzve. Ide e bukur, të mund të marësh nga dikush një cigare duke e pire dhe duke i dhënë në këmbim një kokërr mollë.
Si simbol i jetës së shëndetëshme për Vlorën tanimë, fushatat ndërgjegjësuese janë bërë pjesë e jetës së saj. Pyetjes nëse ajo ka qëllime të larta në jetë, ajo u shpreh se “tash për momentin un dua të aktivizoj venin tim, çikat për të aktivizuarr jetën sociale në qytet”, par ma nej , nuk di ça me thon”.
Në kuadër të këtij projekti për të zhvilluar jetën sociale në Vushtrri, është hartuar dhe manuali i brëndshëm i funksionimit të këshillave si dhe është krijuar një traditë e takimeve të rregullta mujore si këshill edhe me pushtetin local. Organizata World vision ka mbështetur në kosovë përveçVushtrrisë dhe Mamushës, edhe tetë këshilla të tjerë rinore.
Projektet janë financuar nga Bashkimi Evropian dhe ka zgjatur pothuajse dy vite me rradhë.
Për Vlorën, të qënurit kryetare nuk është një privilegj që e ka gjetur të gatshëm por një mundësi që ajo ja ka krijuar vetes dhe çdo moshatareje të saj që kërkon të shohë ëmbëlsinë dhe bukurrnë e të jetuarit në mënyrë të barabartë.

Shkruan: Sokol Demaku/
Me ftesë të miqëve lezhjan dhe anëtarëve të Shoqërisë Kulturore Artistike “Kastriotet” nga Lezha ishin në një vizitë pune përfaqësues të Qendres Kulturore Shqiptare “Migjeni” nga Borås i Suedisë ku në agjendë kishin njohjen reciproke dhe angazhimin e të dy palëve në realizimine projekteve madhore të përbashkëta në ruajtjen, kultivimin dhe prezentimin e vlerave të mirëfillta kulturore dhe gjuhësore në vendlindje dhe mërgatë.
Lezha është qytet në Shqipërinë veriore, vendasit e të cilit quhen Lezhjanë. Lezha ndodhet në një pozicion gjeografik shumë të favorshëm për sa i përket klimës saj bregdetare. Bregdeti i detit Adriatik ndodhet jo më shumë se 8 km larg nga Lezha.
Pak fjalë mbi Lezhën
Qyteti i Lezhes-Qender Qarku e Prefekture me te njejten emer gjendet ne Shqiperine veriperendimore, afer detit Adriatik. Qyteti eshte themeluar ne vitin 385 para eres re nga Dionizi i Sirakuzes.Gjate tere periudhave, qyteti i Lezhes ka luajtur rol te vecante ne historine Iliro-Shqiptare. Vete pozicioni gjeografik ku shtrihet qyteti, se bashku me rrethinat e tij, ka bere, qe Lezha qysh ne lashtesi te jete nje nder qendrat tregetare e plotiko-ushtarake me te rendesishme. Lezha, nepermjet Portit te Shengjinit, ka realizuar ne shekuj shkembime te shumta ne fusha te ndryshme ekonomike e kulturore me boten e jashteme, duke ndikuar keshtundjeshem ne zhvillimin shoqeror. Eshte kjo nje nder arsyet qe, pikerisht ne kete qytet, ne momente te caktuara te historise sone jane organizuar aktivitete politiko-kulturore te livelit te larte kombetar, si : “Lidhja e Lezhes” ne vitin 1444, “Kuvendi i Arberit” ne 1703.
Lezha si qytet dhe biostrukturë përfaqëson diçka shumë të rëndësishme dhe të veçantë. Nga pikëpamja gjeometrike dhe ekologjike, Lezha, përbën një kaleidoskop të mrekullueshëm të natyrës, gati një lloj principate të pashembullt ekologjike, ku mali, fusha, pylli, monumentet arkeologjike dhe historike, laguna dhe deti përbëjnë një bashkësi të spikatur. Në këtë kuptim, Lezha, është e preferuara e shekujve, një sintezë e veprsës së natyrës e të njerëzve me një vesk të ndritshëm të historisë e artit. Në portat e Lezhës mund të hysh pa trokitur, dhe duke e njohur fytyrën dhe thelbin e saj, vetëm mund te magjepsesh pambarimisht.
Lezha është një grishje e përhershme dhe një estetikë e gjallë e sendeve dhe qytetërimit iliro-shqiptar, një stacion diturak i mijëvjeçarëve dhe i kënaqësive të veçanta të banorëve dhe të udhëtareve. Çdo tregim mitologjik për Lezhën i paraprin historisë së saj plot motive dhe kontraste nga më të ndryshmet. Jo më kot, kronikania dhe eruditja bizantine Ana Komnena, në shek. XII, e quan Lezhën një qytet të ngritur në ajër, që mund të shihet nga të gjitha anët. Nuk është thjesht metafore e skajshme, por vetvetiu çdo shikues mund t’a vështrojë Lezhën në lartësinë e historisë së saj, në ajrin e shekujve si të dale nga frymëmarrjet poetike të poetit Ndre Mjeda, që ka shkruar mrekullisht për Lezhën. Ku nga të kater anët, të rrethojnë metaforat e historisë; çdo njeri jeton midis tyre dhe këtu qëndron vetë sekreti i mbijetesës.
Katedralja e Shen Nikolles
Katedralja e Shën Nikollës ka një rëndësi të posaçme historike për shqiptarët, jo vetëm për Kuvendin e Lezhës, por edhe si vendvarrim i Gjergj Kastriot Skenderbeut. Kjo katedrale, ne shek. XVII, qe shndërruar ne xhami. Themelet e saj janë të shek. XIV, katedralja është e tipit bazilikë me gjatësi 17 m dhe gjërësi 8 m. Ruhet në muret e saj një afresk i Shën Nikollës. Sot rrënojat e Katedrales së Shen Nikolles janë shruar në memorialin e Gjergj Kastriot Skenderbeut, padyshim një nga monumentet më të mëdha të historisë kombëtare të shqiptarëve në të gjitha kohërat. Sipas studjuesit A. Mutjakoviç, mbështetur në disa dokumente shkrimore të arkivave të Raguzës, del se Andrea Aleks Durrsaku, skulptor dhe arkitekt gjenial i të ashtuquajturës Rilindje Dalmatine është me origjinë e të pareve të tij nga Lezha.
Në ftesë të Shoqësisë kulturore artistike “Kastriotet” nga Lezha këto ditë në këtë qytet tëvejter dhe historik qendruan anëtar të kryesise se Qendres Kulturore shqiptare Migjeni nga Borås i Suedisë.
Qëllim i i viztës ishte njohja me punën e kësaj shoqërie si dhe mundësit e bashkëpunimit të dy këtyre shoqërsive kultutore mes vete në lamin e kulturës, traditës, gjuhës.
Vizita filloi me një takim rasti në Drejtorin Rajonale të Arsimit të Lezhës ku me ketë rast na priti drejtori i kësaj drejtorie Bardhok Pulaj. Një bisedë vëllezerore me lezhjanët rreth arsimit në këtë qytet dhe punës që bëhet në këtë drejtim. Në bisedë me te Hamit Gurguri prezentoj punën që bëhet në mërgatë konkretisht në Suedi nga poet, mësues dhe inetelektual në ruajtjen dhe kultivimin e gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në mërgatë, për cka tek miqtë tanë ishte një kërsheri e madhe se si arrihet në mërgatë që me aq dashuri të ruhet dhe kultivohet gjuha dhe kultura shqipe. Mësuam këtu se shkollat nëntevjeqare nga Tirana dhe ajo nga Lezha me emrin e patriotit të madh lezhjan Gjergj Fishta për nder të mysafirëve nga Borås në foajen e Bibliotekes së qytetit Lezhë e cila poa shut mba emrin e poetit dhe patriotit të madhe shqiptyar Gjergj Fishta kanë organizua ekspozitë me punime nxënësish që do prezentohet në këtë kuadër. Edhe ne ishim prezent në një manifestim të tillë i cili na la pershtypje të mëdha në prezentimin e artit pamor nga ana e nxenësve të ketyre shkollave që nga klasat e gjashta deri në ato të nënta. U tha si nga Drejtori i Drejtorisë Arsimore Bardhok Lulaj njashtu edhe nga drejtori i shkolles Gjergj Fishta nga Tirana Faik Maqellara se kjo traditë do vazhdoj dhe se në te do perfshihen edhe shkollat e Republikës së Kosovës që mbajn emrin epatriotit dhe poetit të madh të kombit Gjergj Fishta.
Ishin të pranishëm në ekspozitë nxënës, mësues, qytetarë, poet dhe mysafirë si nga qytete për rreth njashtu edhe ne nga Suedia e largët. Ishte kënaqesi të jesh pjesë e një venementi të tillë ku fëmijët me punën e tyre krijuese rrefejnë ndjenjat e tyre për shkollën , atdheun, kombin si dhe ata të cilët në kohët më të veshtira bënë shumë per vendin dhe popullin tonë. Shkrimtari dhe publicisiti Hamit Gurguri ishte mjaft aktiv dhe në bisedë me nxenës prezentoj ate që edhe fëmijet tanë edhe pzse larg vendlindjes, larg atdheut edhe ata angazhohen në këtë drejtim dhe kanë rezultate të lakmueshme.
Me të përfunduar të ketij evenementi mjaft të bukur të nxënësve tironas dhe atyre lezhjanë ne vizituam Katedraljen e Shën Nikollës e cila ka një rëndësi të posaçme historike për shqiptarët, jo vetëm për Kuvendin e Lezhës, por edhe si vendvarrim i Gjergj Kastriot Skenderbeut. Në te ruhet kujtimi për heroin kombëtar dhe bëmat e tij në kohën e mesjetes në Shqipëri. Ishte kënaqesi për ne që të mësojmë më shumë për rolin e Kuvendit të Lezhës, Lidhjes së princërve shqiptar mbajtur në Lezhë në kohën e heroit kombëtar Gjergj Kastriotit Skenderbeut. U tha se këtu gjatë vitit parakalojnë pothuaj se të gjithë maturantët e shkollave të mesme nga të gjitha trojet shqiptare, por është me shumë vlerë dhe rëndësi se interes për të vizituar këtë vend të shenjtë ka edhe nga shtete fiqnje por edhe nga vende dhe shtete të ndryshm e nga mbarë Europa.
Lezha një perlë në hartën e Shqipërisë, një vend i vogël në veriun e këtij vendi ka rolin dhe rëndësin e veqant në historinë tonë kombëtare duke filluar që nga koha e msjetes e deri ne ditët bashkëkohore. Duhet përmendur këtë edhe poetet e mëdhenje dhe patriotët si Gergj Fishta dhe Don Ndre mjedja të cilët me punën e tyre ngritën lartë gjuhën, kulturën dhe traditën shqiptare në kohën e duhur.
Njeriu do ketë rastin dhe mundësinë të njihet me të kaluarën tonë të lavdishme e cila edhe sot mban gjallë dhe ruan atë vlerë humane të kombit tonë. Janë këto deshmi se një kulturë e lashtë e një populli të lashtë është edhe sot këtu dhe është një udhërrefyes për një të ardhme të nditur të popullit tonë. Dhe se si u degjua edhe këtu me të vertetë kjo është gur themel i zhvillimeve pozitive të shoqerisë shqiptare.
Pas dita ishte rezervua për një takim pune në lokalet e Shoqërsisë Kulturo Artistike “Kastriotet” të Lezhes ku na prisnbin udhëheqja e kësaj shoqërie me traditë të pasur në zhvillimin dhe ruajtjne kulturës dhe traditës shqiptare.
Në bisedë me ta ku ishte Kryetari i ShKA “Kastirotet” Pash Ndoci, sekretari Gjon frroku si dhe shume anëtar të kesaj shoqëria u pa se egziston një qendrim i përbashkët dhe se mundësit janë për një bashkëpunim të shendosh në ruajtjen dhe prezentimin e kulturës, gjuhës dhe traditës shqiptyare si në vendlindje njashtu edhe në mërgatë. U pa se mundësit jane dhe se edhe kushtet për një bashkepunim të tillë egzistojnë nga të dyja palët si nga ana e Shoqërsië Kulturore Artisitke “Kastriotet” njashtu edhe nga ane e anëtareve dhe udhehqjes së Qendres Kulturore Shqiptare Migjeni në mërgim konkretisht në Borås të Suedisë. U tha se do punohet në realizimine projekteve të perbashketa në prezentimine kulturës dhe traditës shqipe në te ardhmen.dhe se ky bashkëpun im do jetë i sukseshëm si cdo tjeter deri me sot.

Nga Shefqet Kërcelli/
Baza Ushtarake e Durrësit i ka fillesat e saj që në krijimin e Flotës Shqiptare më 25 dhjetor 1925, pasi dy anijet e para që u blenë në Itali u bregëzuan në portin e Durrësit, nga ku nën drejtimin e Kapidan Ahmet Kapidanit filluan ruajtjen e kufirit detar shqiptar. Mbas clirimit u krijua një Komandë e vogël marine me komandant fillimisht zoti Celo Arëza dhe pastaj Kapiten Stavri Cika. Baza Ushtarako Detare Durrës{BUD}, u krijua mbi Bazën e Flotiljes së 66-të Luftarako-Detare si rezultat i riorganizimit të FLD, në tetor 1964. Në ditët e para të v.1965, mbrëmjen e 4 janarit, anijet dolën nga baza e Sazanit në një mot të trazuar dhe në agimin e datës 5 janar 1965 u bregëzuan në molin lindor të portit të Durrësit. Komandant i kësaj Flotilje u caktua Dashamir Ohri. Në maj të v.1971, mbas kryerjes së punimeve disa vjecare në Kepin e Palit, filloi zhvendosja e anijeve nga moli lindor i Portit në këtë bazë. Nga ky vit baza mori formë të plotë me infrastrukturë dhe anije, duke qenë një nga bazat më të rëndësishme të FLD. Në vite në këtë bazë kanë punuar, stërvitur e jetuar me qindra kuadro, detarë e specialist, të cilët e kanë mbajtur lart emrin e marinarit. Kuadro dhe mjete detare të asaj kohe kanë marë pjesë në stërvitjet më të rëndësishme të zhvilluara në rang Flote Luftarake, ndërsa marinarë të shërbimit të detyrueshëm mbas lirimit kanë plotësuar ekuipazhet e anijeve të Transportit Detar. Mbas viteve ’90 baza u bë protogoniste e aktiviteteve të para bashkëpunuese me Flotat Partnere të NATO-s, që nga zbatimi i embargos ndaj ishJugosllavisë deri tek stërvitjet e para paqeruajtëse, ku detarët tanë u vlerësuan për profesionalizmin dhe përkushtimin e treguar. Ngjarje me rëndësi për efektivin e Bazës ishte Vizita e ishSekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, të ndjerit Manfred Vërner, në mars 1993. Kjo ngjarje shtoi kurajon dhe vendosmërinë e detarëve për të arritur treguesit e standartet e Flotave Aleate. Në riorganizimin e këtij viti{1993} ishBUD-i u emërtua Distrikti i I-rë Detar i Forcës Detare, strukturë e cila u angazhua gjerësisht në zhvillimin e stërvitjeve të përbashkëta me strukturat e tjera të Forcave tona të Armatosura dhe me anije të vendeve anëtare të NATO-s për mbi dy dekada. Vitin e kaluar në këtë bazë u zhvillua finalja e stërvitjes “Albanian-Lion-2014”, me pjesmarrjen e trupave Shqiptare, Britanike dhe të FSK. Ndërkohë, në zbatim të misionit të tyre, efektivat e Distriktit Detar Durrës kanë zhvilluar dhjetra operacione kërkim-shpëtimi dhe të zbatimit të ligjshmërisë detare, kryesisht në zonën e tyre të përgjegjsisë, nga derdhja e Semanit deri në atë të lumit Buna. Zhvillimi, transformimi dhe modernizimi i Bazës ka ecur paralel me zhvillimin e Forcës sonë Detare. Gjatë këtyre viteve struktura e bazës ka ndryshuar dhe i është përshtatur koncepteve të reja për zhvillimin e Forcës Detare në projekte afatshkurtëra, afatmesme dhe afatgjata. Aktualisht ajo funksionon si bazë detare, ku një personel kuadro dhe detarë profesionistë, bashkë me mjete detare të nevojshme kryejnë detyrat e caktuara dhe janë të gatshëm për cdo emergjencë ose fatkeqësi detare në rajonin e caktuar detar.
Punë, përkushtim e fillim të mbarë për zbatimin e detyrave të vitit 2015
Në një ditë të zakonëshme, baza zgjohet nga përhumbja e natës. Kuadrot dhe detarët i drejtohen anijeve të tyre për të provuar gatishmërinë ose për ti bërë shërbimet e radhës. Dikush sapo është kthyer nga lundrimi i radhës dhe con në vend pajisjet dhe mekanizmat para se të largohet, të tjerë kryejnë punime e riparime të ndryshme në godinat apo infrastrukturën e shtrirë të kësaj baze. Komandant i ri i Bazës, Kapiten i Rangut të III-të Besnik Cami, është caktuar në këtë detyrë fundvitin e kaluar. Ai vjen në këtë punë mbas një eksperience disa vjecare në det e kualifikimi të admirueshëm si kuadër. Kam shërbyer dhe më parë në këtë bazë, thotë komandant Besniku, ndaj tani përgjegjsia ime është e dyfishtë, duhet të përmirësoj shumë gjëra në këtë bazë, që më duken sikur janë lënë në harresë. Si Komandant i Grupit të II-të të Anijeve, bashkë më kolegët e mi së pari, tregojmë kujdes për gatishmërinë dhe mirmbajtjen e anijeve, thotë kapiteni. Kjo për faktin se nga dhjetori i vitit të kaluar dhe këto dy muaj të vitit 2015, anijet tona kanë patrulluar thuajse cdo ditë nga Semani deri në derdhje të lumit Buna. Jo thjesht prej grafikëve patrullues, por dhe për shkak të fatkeqësive detare, Anija “Iliria”, P-131, “Lissus”, P-133, P-04, P-01,{Archangel}, Motovedeta 118, 110, kanë patrulluar rregullisht për zbatimin e ligjshmërisë detare, verifikim, ndalim e gjobitje të peshkimit të paligjshëm, monitorim të trafikut detar, kontrolli i hyrje daljeve të anijeve të ndryshme, por dhe operacionet e kërkim-shpëtimit në fatkeqësitë detare të fundit. Kështu vetëm në muajin dhjetor të v.2014, nga anijet e kësaj baze u përshkuan rreth 1244 milje lundrime. Pamvarësisht vështirësive, janë shtuar përpjekjet për eleminimin e difekteve të ndryshme në anije, për ti pasur ato të gatshmë për lundrim. Masat janë shtuar dhe për sigurinë e bazës dhe objekteve, krahas të tjerave, teknikët Lek Ndoi, Iljaz Kotobelli, etj, kanë siguruar ndricimin 100% të objekteve. Për realizimin e detyrave të shumta të këtij viti, ku përfshihen dhe disa stërvitje me partnerët e huaj janë përfshirë të gjithë kuadrot dhe detarët e bazës, por do vecoja kuadrot Edison Hoxha, Silvan Boni, Haki Stafa, Fredi Mara, Sabri Idrizi, etj. Gjithashtu pjesë e punës në bazë është përgatitja dhe kualifikimi i kuadrove dhe personelit, marrja e të drejtës lundrimore nga oficerët e rinj, psh. N/lejtnant Alban Ademaj dhe Jetnor Balla, por dhe shkëmbimi i përvojës së fituar nga kuadrot që kanë studjuar në akademitë e NATO-s, kryesisht në SHBA. Është fakt që me riorganizimin e ri, jeta në bazën e Kepit të Palit është gjallëruar. Për këtë ka ndikuar ndjeshëm Vendimi i marë nga Ministri i Mbrojtjes, Qeveria dhe Parlamenti shqiptar për thellimin e kanalit hyrës në basenin e bazës, i cili nuk është thelluar ka disa vite, duke vështirësuar hyrje–daljet e anijeve në Bazë. Vendimi i Qeverisë dhe caktimi i fondit për këtë projekt të vecantë ja ka shtuar besimin dhe përkushtimin në punë efektivit të bazës. Ata po punojnë intensivisht që baza në vitin 2015, të risë ndjeshëm kapacitetet operacionalë e prezencën e saj për cdo emergjencë detare.

Kompania “Kuk Commerc” me “Fabrikën e Metaleve” dhe”Qendrën Turistike” në bjeshkët magjepse të Dragashit!/
Shkruan Asllan Dibrani/
Ishte dite Janari kur vizituam Kompaninë “KUK-COMMERC” .Kjo Kompani që nga viti 1974, filloi veprimtarin si punëtori e vogël zejtare e cila aktivitetin e vet e ka zhvilluar në një lokal të vogël me mjete të pakta pune.Fillimisht kishin një ofiçinë pune të vogël nga e cila kanë prodhuar dhe riparuar mjete bujqësore si sëpata, kazma, lopata, plugje dhe vegla pune për nevojat e fshatarëve etj. Pak ma vonë kaluan edhe në përpunimin e llamarinës duke punuar ulluqe për shtëpi, koftorë, shporta etj. Në vitin 1989 u regjistrua si ndërmarrje prodhuese tregtare me emrin “KUK-COMMERC”, dhe në radhët e saj u punësuan një numër i konsideruar punëtorësh, ndërsa tani në gjirin e vet Kompania ka më së 80 punëtor të kualifikuar në lëmit përkatëse. Sot , kjo kompani radhitët si kompani udhëheqëse në përpunimin e metalit në Kosovë si dhe në Ballkan. Në strategjinë e vet projektuese Kompania “KUK-COMMERC” ka shumë prodhime të llojeve të ndryshme. Në prodhimet e veta përdor materialin kualitativ, konstrukton dizajnë të kualitetit më të lartë dhe operon modele të ndryshme nga e cila mbetet edhe mirënjohës qe është një pjese e artit të kangjellave,rrethojave te oborreve , ballkoneve dhe stolisjeve tjera që janë vendosur në gjithë Kosovën . Në ballkonet e shtëpive të bukura dhe në rrethojat është njëri ndër prodhuesit e këtij arti pamor qe ka lënë gjurmë në shumë anë. Ofron çmime të volitshme, ofron punë të shpejtë dhe efikase, po mbi të gjitha ofron cilësi dhe profesionalizëm.
Me këtë strategji të punëve, prodhimet e shoqërisë “KUK-COMMERC” kanë arritur një kualitet të lartë të punës praktike me cilësi evropiane. Puna e tyre kualitative është ranguar në një pozicion të kënaqshëm në tregun vendor dhe atë ndërkombëtar. Kompania është e pajisur shumë mirë me teknologji bashkëkohore dhe është e kyçur në të gjitha fazat dhe proceset e prodhimit, duke filluar nga vegëltorja deri te fazat finale të prodhimit. Prodhimet e kësaj kompanie janë të pranishme në shume amvisëri kosovare dhe hijeshojnë restorante ekskluzive, si dhe shumë objekte tregtare, shkolla, spitale dhe objekte tjera siç cekëm më lartë. Ndërmarrja gjithmonë është në trend me teknologjinë dhe standardet bashkëkohore. Reparti prodhues i kompanisë “KUK Commerc” në Prizren produktet e veta kryesisht i eksporton në vendet e Evropës Perëndimore. Pronaret e “KUK COMMERC”, janë zotuar se do të vazhdojnë edhe më tej me investimet e reja si në Fabrikën e Produkteve të Metaleve , po ashtu edhe në objekte të tjera të cilat funksionojnë në kuadër të Kompanisë“KUK COMMERC”.
Hoteli Arxhena është i vendosur në Brod, 12 km nga Dragashi, dhe ofron një shërbim turistik me një kapacitet të larte dhe specialitete tradicionale të kuzhinës kosovare. Një palestër, e cila ka sauna dhe banjo, është e lirë dhe e mire ,po shumë tërheqës. Kjo pikë turistike ka ashensor që ju ndihmon sportisteve dimëror në ski të ngjiten atyre bukurive të rralla në shpatet e maleve të Sharrit të vendosura pranë hotelit. Ai vend piktoresk i ndihmon turistet që të lidhen me rrjetin e internetit pa pagesë ne hotelin“Arxhena”.Të gjitha dhomat janë të pajisura me TV kabllor dhe një tavolinë pune. Banja private janë me një dush, tharëse flokësh dhe tualetin komplet. Në disa dhoma ka gjithashtu një minibar.
Hoteli “Arxhena” ka pajisjeve të skive, bar në hotel ka edhe shume lojëra. Për tu ngjitur atje lart në majet e këtyre bukurive që vetëm cicërima e zogjve dëgjohet dhe përplasja e reve në qiellin e pa konkurrent nga vargmalet që na shoqëruan deri aty. Ky vend ka bukurinë e vet mahnitëse në të gjitha stinët , që pos turisteve vendas josh turist e huaj. Një ambient malor me ajër të pastër dhe me një pamje atraktive larg zhurmave të qytetit që paraqet një bukuri natyrore dhe shumë të rrallë . Aty ju ofrohet trajtim i veçantë, i mbështetur në infrastrukturë të posaçme biznesi më shërbime private, salla takimesh,internet Wi-Fi, faks, shtyp, TV, telekonferencë etj. Gjithçka është aty për ju edhe privatësia juaj të mbetet e tillë qe kënaqësia tu takoj juve, ndërsa shërbimi , puna , mikpritja pronareve të Kompanisë ”KUK-COMMERC”. ‘Pronarët flasin pak, por ma te arsyeshëm janë me punë në praktikë. Do tu mbesim borxh, po qe nuk i prezantojmë pas këtij reportazhi. Ata janë projektuesit dhe investuesit Hekuran dhe Driton Arifi nga hotel “Arxhena”. Ata bene vet rrugën e shtruan pa ndihmën e as një metaliku nga Qeveria e Kosovës. Vizita jonë ishte miqësore me një pritje të zakoneve shqiptare .Aty shkëmbyem biseda , mësuam shumë gjëra mbi turizmin dhe vlerat e kësaj ane . Koha na erdhi shpejt për t’u ndarë . Me vështirësi ja kthyem shpinën kësaj mrekullie qe ajri i saj të shëron dhe pamja e saj të magjeps… U ndamë nga zoti Dritoni që ishte në Hotelin e tij në këto ditë të bukura dimri qe edhe prezenca e tuiristeve ishte mjaft e madhe nga të huajt. Atje ma bora ka kohë që e mban të mbështjellur këtë natyrë që vetëm vëllezërit Arifaj kanë ditë dhe kanë mundur ta zaptojnë dhe ta pushtojnë. Ata gërshetojnë punën e pa u lodhur duke e zbutur egërsinë e atyre maleve të bukura me turizëm , që nuk ja kanë lakminë as maleve piktoreske në Austri e Zvicër.

Është gjë e bukur të jesh mësues…/
Meditime që mi ndolli nga Detroiti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës nxënësi im Gjovalin Lumaj nga Vermoshi…/
“… Është gjë e bukur të jesh mësues, të shohësh si lëshojnë shtat fëmijët e thithin dituri, si rriten e ngjiten, si lulëzojnë e piqen…
E kam pasur këtë fat vetëm për pesë vjet, nga shtatori i vitit 1967 në shtatorin e vitit 1972. Kam qenë mësues i lëndëve teknike në Shkollën e Mesme Bujqësore “ Nazmi Rushiti “ të qytetit të Peshkopisë.
Më mungon të qenit mësues. Më ngushëllon fakti se edhe sot, kur udhëtoj drejt të shtatëdhjetave të jetës, e ndjej veten nxënës, njeri të lidhur fort me Mësuesen e Madhe – Jeta Njerëzore .
Është gjë e bukur të jesh mësues, por po kaq bukur është të jesh nxënës. Dy anë të medaljes së madhe të jetës që nuk mund të ndahen kurrë….”
Është ky një shënim në faqen e fundit, në kopertinë të librit tim “Rilindësit e kohës sonë” (2008). Nuk do ta kisha zgjuar, do t’i kisha lënë në skaj të kujtesës ato pesë vjet mësues sikur një ndodhi e javës së fundit mos fuste dorën në shpirtit tim e të ma vente mbi tryezën e mendimit si një tufë me lule.
Po, vërtet kam qenë mësues. Vërtet kam pas nxënës, madje kam pas “Gjovalinin e vogël që merrej me humor, me grupet artistike”.
Kështu më shkruan duke vazhduar:
“Dikur, mbas shumë përpjekjesh në kërkim të atyre që më mbeten në kujtesë u “kap” edhe njeri prej tyre sonte. Faleminderit fb, internet. Mbasi u mbushën 40 vjet edhe një person i shpallur në “kërkim” u gjet.
E gjeta prej SH.B.A, në mërgim Abdurahim Ashikun, profesorin tim. U ktheva mbrapa në kohë, me shumë nostalgji në shkollën e mesme bujqësore, Peshkopi, tek ata njerëz që më mësuan, më deshën si fëmijë, tek ata dibranë, fisnikë, zemër gjanë. Gjithmonë prej shpirtit tim rrjedh një burim, mirënjohje, respekt, nderim…!
Gjovalin Lumaj.
Ish nxansi juaj në shkollën bujqësore Peshkopi 1967-1971.
Nga Vermoshi i Shkodrës. Gjovalini i vogël që merrej me humor, me grupet artistike. 15 vjet me banim ne Detroit SH.B.A.
Ju përqafoj nga larg ju dhe familjen tuaj.
Me konsideratën më të lartë.
Dëshiroj të di diçka më shumë për ju, shëndetin, familjen, aq sa
më takon të di jo si nxënës por shumë… shumë më tepër…!
U emocionova, zgjova një burim loti që duke zbritur brazdave të moshës, ra mbi tastierë. U ndjeva shumë i privilegjuar. I shkrova:
Përshëndetje Gjovalin! Faleminderit për ato që më shkruan. Unë jam në Athinë prej 15 vjetësh me gruan dhe djalin e vogël. Për hollësira le të kontaktojmë në adresën elektronike a_ashiku@yahoo.gr. Do mundohem të kthehem me ty në ditët e bukura kur unë isha mësues për ju, dhe ju për mua.
Më shkruaj për veten tënde.
Me respekt, tashmë, shoku e miku juaj Abdurahim Ashiku
Athinë 24 janar 2010
Do të vijonte më pas një korrespondencë e vazhdueshme, në adresën elektronike dhe në facebook.
Po përcjell përsëri rrjeshta që zgjuan kohët, që përtrinë zemrat. Po përcjell Gjovalinin…
Përshëndetje profesori im i nderuar.
Në shenjë respekti për ju po u përcjell kopertinën e librit tim “Nastradinet”, 100 fabula-poezi, botuar në vitin 2009. Në postën tuaj elektronike do ju përcjell disa prej tyre. Të përqafoj nga larg.
THIRRNI MENDJEN, URTËSINË
Leni mllefet, djallëzinë,
Mbi kolltukët, leverdinë,
Thirrni mendjen, urtësinë,
Uluni në tavolinë,
Mbi pushtetin dhe lavdinë,
Gjeni forcat, burrërinë,
Të veproni për Shqipërinë,
Kthejani popullit qetësinë,
Shmangni sherrin, tollovinë,
Ju e keni përgjegjësinë,
O…Nastradinë…!
I shkrova se ndjehesha krenar që Gjovalini i vogël i kishte kaluar “grupet artistike” të moshës, ishte bërë poet. Më tej vijuan poezi të tjera e të tjera. Vermoshi i largët e kishte përcjellë bukurinë tej Atlantikut, e kishte shkrirë në zemrën e Gjovalinit.
Vijuan letërkëmbimet elektronike. Unë e lexoja atë, ai më lexonte mua. I përcolla në face book një fotografi i sigurt se ai do të ishte në klasë midis nxënësve në një orë mësimi. Nuk isha i sigurt ku ishte. Dyzet vjet larg është vështirë ti mbash mend fytyrat.
Më shkroi:
I nderuar profesor Abdurahimi. Nuk mund të gjej fjalë në fjalorin tim (relativisht të pasur) për të shprehur ato që ndjej në këto momente. Më ktheve shumë mbrapa në kohë, në kujtimet e bukura të jetës rinore.
I tretur diku larg në kurbet, shoh veten, shokët e klasës, Prof, Abdurahimin në kabinet. Edhe kjo foto është pjesë e kujdesit tuaj, është pjesë e fisnikërisë suaj shpirtërore, pjesë e dashurisë suaj prindërore, për ne në bankat shkollore. Vite të pa kthyeshme, mbresa të pashlyeshme..! Ju dhe gjithë kolegët tuaj mbeteni përjetësisht mësuesit e mi të mrekullueshëm dhe unë gjithmonë nxënësi juaj mirënjohës dhe vlerësues i punës suaj aq të vlershme, të përkushtuar e të ndershme. Ju përqafoj nga larg duke ju falënderuar shumë… shumë…!
Fotografia shpejt do të shndërrohej në një konkurs, në një kërkim kush ta gjejë “Gjovalinin e vogël”. Ai e shpalli “konkursin” kështu:
“MIQTE E MI. Sot mora një dhuratë nga profesori im i nderuar, gazetari i njohur Abdurahim Ashiku, i cili si shumë e shumë të tjerë ndodhet në emigracion në Greqi. Kjo foto i takon vitit të tretë në shkollën e mesme bujqësore “Nazmi Rushiti” Peshkopi-Dibër. Para 42 vjetësh, një orë mësimi në kabinetin e zooteknisë me prof. Abdurahimin. Prej miqve që më njohin nga afër, cili mund të gjejë bankën ku jam i ulur, cili prej këtyre nxënësve jam unë..?!
Fituesi ka një kafe në rastin më të parë..!”
Ishte një debat i gjallë, shumë interesant: Blerim Lumaj, i biri shkruan: Faleminderit për interesimin shokë e miq , unë e kam babë e nuk di me e gjet. Atëherë ka qenë me flokë kurse tani është tullac. I lutem Profesorit, në qoftë se ka mundësi me ma gjet babën ”
Përgjigje nga më të ndryshmet, humor i gjallë mes shokësh e miqsh. Dikush e gjeti, por Gjovalini ende nuk e ka shpallur “fituesin e kafesë”.
Ka shpallur nderimin dhe respektin për mësuesit, të gjithë mësuesit, nëpërmjet një poezie të dalë nga zemra.
MESUESVE…
Të kujtoj, të nderoj e respektoj,
Kam mall e nostalgji,
Për atë dorë që mu dha,
Plot dashuri,
Qysh në fëmijëri,
E para mbas prindërve të mi.
Mësues i nderuar!
Për mua mbetesh figurë e shenjtëruar
E shenjtë puna dhe përpjekjet tuaja,
Për t’na hapur sytë,
E shenjtë dashuria,
Dhembshuria e përkujdesja ,
Si prind i dytë..!
Jo vetëm për 7 Marsin
T’i dhuroj këto radhë,
Por sa të jem i gjallë,
Jam mirënjohës pa kufi,
inferior, i vogël, fëmi,
Para mësuesve të mi..!
Për ata që janë ndarë nga kjo jetë,
Një kurorë thurur me lulet e shpirtit,
Me ndjenjën e vërtetë,
Më shkrimin shqip që ma mësuan,
SHKROVA:
- Qoftë për ju dheu i lehtë,
Pushofshi të qetë..!
Për ata që jetojnë,
Në pleqëri,
Uroj ditë të mira,
Lumturi, kënaqësi,
Duke u ndier krenar,
Mësuesit e talentuar,
Aq të përkushtuar,
Mësuesit shqiptarë.
Nga të largëtat udhë,
Përkulem me respekt,
duke u puthur ballin tuaj fisnik,
Plot rrudha..!
Gjovalin Lumaj Detroit, 5 Mars…
Këto radhë i shkrova për vete, për gruan 34 vjet mësuese, për të gjithë mësuesit kudo që janë, për nxënësit që nuk na harrojnë, që na nderojnë.
Faleminderit Gjovalin Lumaj për ndjenjat që më zgjove.
I shkrova për vete, peshë të madhe kanë, peshën që sjell të qenit mësues. Nuk mund ta mbaj, po e përcjell për të gjithë mësuesit si urim, si përkushtim, për 7 Marsin 2015!

Abdurahim Ashiku
Athinë, 5 mars 2015

Nga Vepror Hasani/
Deri më sot askush nuk dinte të thoshte ndonjë gjë për fshatin me emrin “Zvicra” të ngritur nga britanikët pranë fshatit Radanj në thellësi të maleve të Leskovikut, këtu e 88 vjet më parë. Askush nuk dinte të thoshte kush ishin banorët e këtij fshati dhe ku gjenden sot ata vallë. Shumë prej banorëve të kësaj zone e kanë lënë fshatin e tyre dhe kanë ngritur shtëpi diku tjetër nëpër Shqipëri, ose kanë emigruar në vende të largëta. Familja që nuk tundet prej andej është ajo e Baki Hysës. Por edhe ata, me të cilët mundëm të komunikonim, ngrinin supet dhe thoshin: Nuk kemi dëgjuar ndonjëherë për këtë fshat me emrin “Zvicra”. Ishin të gjithë të rinj. Pastaj na pyesin: Po pse e ngritën britanikët këtë fshat në një vend kaq të vështirë për të jetuar? A nuk mund t’i çonin dot në qytetin e Leskovikut apo në Korçë? Mos vallë kanë dashur që ata njerëz t’i fshihnin diku që askush të mos i gjente dot? Banorët e mbetur në fshatin e vogël Radanj, bëhen kureshtarë dhe ngrehin një mijë pyetje, por nuk mund të marrin dot asnjë përgjigje. Deri më sot ne kishim pak, shumë pak informacion, çfarëdo që mund të thoshim, nuk mjaftonte. Dikush nga banorët e Rdanjit, pasi rri një çast i menduar, ngre zërin dhe na thotë: Mos vallë kanë qenë gjyshërit tanë dhe britanikët i sollën për të jetuar këtu? Ndoshta, mund të ketë qenë edhe kështu, por dikush duhej të kishte dëgjuar së paku për këtë histori. Për më tepër që të gjithë i mundonte pyetja, pse këtë fshat e quajtën “Zvicra”. Nga informacioni që kemi, dimë diçka me saktësi: ata ishin emigrantë.

Vjeshtë e vitit 1927
Duhet të ketë qenë vjeshtë e vitit 1927 kur një grumbull njerëzish, burra, gra, fëmijë, nëna që mbanin foshnja në krah, të moshuar, disa krejt të rraskapitur, u panë të kalonin nëpër përrenjë, duke u përpjekur të ngjiteshin rrëpirave përmes rrugëve ku mund të kalonte vetëm dhia, për të mbërritur diku, ku u ishte premtuar një copë truall. Atje do të ngrinin shtëpinë e tyre, do të merrnin nga një pendë qe për të lëruar tokën e të mbillnin farën e misrit për të prodhuar bukën e tyre të përditshme. Gjithsej ishin 20 familje. Ende nuk e dinim ku kishin jetuar më parë këta njerëz, përse kishin mbetur pa shtëpi? Kush i kishte përzënë vallë nga trojet e tyre? Mos ndoshta vinin nga Greqia apo nga ndonjë vend tjetër edhe më i largët? Ishin shqiptarë apo të huaj? Gjithë pasuria e tyre, tashmë ishte katandisur në disa çanta që ata i mbanin mbi shpinën e kërrusur nga lodhja. Asgjë nuk u kishte mbetur nga gjithçka që kishin patur. Tashmë ata ishin shndërruar në njerëz për të cilët thuhet shprehja: “të mbetur mes katër udhëve”, por në të vërtetë ata kishin mbetur mes ca maleve që vetëm rrugë nuk kishin. Edhe shtigjet i kishin të frikshme. Shpresonin shumë ta nisnin jetën edhe një herë nga e para, duke u munduar të harronin gjithçka që u kishte ndodhur. E ndalnin herë pas herë udhëtimin e tyre, për t’u çlodhur sado pak, sa herë që gjenin një vijë uji apo burimi, ku të vegjlit njomnin buzën me ujë dhe i luteshin Zotit pa pushim që t’i ndihmonte. Ata ende nuk e dinin si do të ishte vendi që u ishte premtuar. Ende nuk e kishin menduar si do ta quanin fshatin që do të ngrinin. Që vendbanimi i tyre të do të quhej Zvicër nuk e kishin menduar kurrë. Për të gjitha këto do të fillonin të mendonin më pas.

Britanikët
Vargu i gjatë i 20 familjeve shoqërohej nga disa njerëz të huaj. Ishin britanikë, anëtarë të një shoqërie bamirëse. Ata kishin marrë përsipër që në këto ditë të vështira, t’u gjendeshin pranë. Thuhej se fatkeqësinë e 20 familjeve e kishin marrë vesh edhe shoqëri të tjera bamirëse që gjendeshin në vendet më të largëta të globit. Fjala “emigrant” ka fuqinë të shpërhapet vetiu gjithandej dhe të ngjallë keqardhje te njerëzit. Ndoshta kjo ndjesi vjen nga thellësia e shekujve. Njeriut i është dashur kohë pas kohe të jetë emigrant në kërkim të një toke që jep shpresë. Madje njeriu ka lindur emigrant, i duhet të mërgojë nga një botë të një tjetër. Dhe sado i madh të jetë planeti ynë, gjithnjë gjendet dikush që loton për hallin e tjetrit. Shoqëria britanike që po u ofronte ndihmë, drejtohej nga një njeri i quajtur Herbert William Sams. Emigrantët fatkeqë besonin te ky njeri. Ai i njihte mirë hallet e tyre. Bashkë kishin kapërcyer shtigje të panjohura dhe humnera të frikshme. Tashmë nuk u duhej edhe shumë kohë që të mbërrinin. Pas një udhëtimi të gjatë, kur të gjithëve u dukej sikur nuk do të mbaronte kurrë, ata u gjendën te vendi ku do të ngrinin banesat e tyre. Që të gjithë qëndruan një çast më këmbë, vështruan rreth e rrotull gjithë kërshëri, pastaj nisën të ulen njëri pas tjetrit me një ufff, që u dilte nga shpirti i lodhur, të shoqëruar nga fjalët: “Më në fund mbërritëm!” Aty ku njeriu ka mundesinë të çlodhet, edhe sikur gjithçka të jetë skëterrë, ka dëshirën të qendrojë për të lehtësuar shpirtin e rënduar nga halli që u ka pllakosur. Kështu po ndodhte edhe me këta njerëz të pafajshëm. Gjithsesi edhe për ta ishte parashikuar një surprizë

Mbërritja
Ata u ndjenë të lehtësuar, kur panë se dikush kishte nisur të ngrinte disa ndërtesa që, ata t’i gjenin gati kur të mbërrinin. Kjo e lehtësoi shumë shpirtin e tyre. Dikujt i rrëshqiti një pikë loti. Mikpritja ka vlerat e një thesari, veçanërisht kur u ofrohet njerëzve të pashpresë. Nuk e besonin dot, nëse ato banesa ishin për ta, ose jo. “Për ne janë ngritur këto shtëpi?”- ishte pyetja e tyre. Para se të mbërrinin aty, drejtuesi i shoqërisë bamirëse britanike, Herbert William Sams kishte patur bisedime edhe me qeveritarët e vendit. Qeveria shqiptare e kishte garantuar zotin Sams se do të bënte gjithçka për të ndihmuar 20 familjet, madje do t’u siguronte edhe bukën. “ Po ,- u përgjigj Herbert William Sams,- këto do të jenë shtëpitë tuaja”. Dhe kur gjithkush prej familjeve hyri në banesën e vet, z Sams nisi t’u shpërndante një sasi misri. Drejtori i shoqërisë bamirëse kishte patur takim edhe me prefektin e Korçës, z. Zef Kadarja. Edhe prefektura e Korçës do të ofronte ndihmën e vet. Ai u bëri të ditur se shumë shpejt në këtë vend të largët mes maleve të Leskovikut do të vinte vetë edhe prefekti i Korçës që t’i shihte nga afër familjet e emigrantëve dhe të njihej me ta. Ata nuk duhej të ndiheshin kurrsesi të vetmuar. Që të gjitha këto i gjejmë të publikuara te gazeta “Zëri i Korçës”, e shtunë, 12 nëntor 1927, ku thuhet: “Sikundër dihet në katundin Radanj të nënprefekturës Leskovik, janë instaluar prej shoqërisë mirëbërëse britanike 20 familje emigrantësh. Shoqërisë në fjalë, i qenë dorëzuar 5.180 killo misër, të cilën e përndau nëpër familjet e përmendura. Pas ftimit (ftesës) të Drejtorit të Shoqërisë Britanike, z. Herbert William Sams, vajti para pak kohësh në katundin Radanj titullari i kësaj prefekture, Zef Kadarja, i cili konstatoi se të gjithë emigrantët janë instaluar mjaft mirë nëpër shtëpitë e ngrehura për ta. Për ngritjen e këtyre shtëpive kishte kontribuar misioni britanik.

Emigrantët kërkojnë ndihmë
Që pas asaj dite, ato 20 familje nisën jetën e tyre atje në thellësi të maleve të Leskovikut. Ka mundësi që ata të kenë qenë banorë të ndonjë fshati, blegtorë ose bujq. Kur nuk kishin vetëm disa ditë që kishin mbërritur aty, ata i kërkuan prefektit të Korçës që të ndihmonte çdo familje me një pendë qe. Kërkesa e tyre nuk u refuzua, madje u bënë përpjekje që gjithçka të realizohej sa më parë që të ishte e mundur. Të paktën kështu shkruante gazeta e cituar më sipër: “Tani mësojmë se emigrantët kanë nevojë për qe të lerojnë tokat e tyre dhe për këtë prefektura kërkoi nga Ministria e Punëve të Brendshme çeljen e një kredie”. Kërkesa u realizua mjaft shpejt. Tashmë emigrantët kishin filluar të ndiheshin më të qetë. Kishin filluar të besonin se edhe atje në grykat e maleve mund të ndërtohej jeta. Megjithatë, pwr ne gjithçka vazhdonte të ishte e mbuluar nga misteri. Shtypi i kohës nuk jepte shumë informacion. Ndaj edhe ne, ende nuk dinim nga ç’vend vinin dhe cilat ishin arsyet që i detyruan të emigronin drejt Leskovikut. Ishin shqiptarë apo të huaj. Gjithsesi, duke kërkuar vazhdimisht në faqet e shtypit të kohës, arritëm të mësojmë diçka më shumë. Ato 20 familje i përkisnin besimit mysliman. Me të mbërritur në Radanj, ose më saktë pranë këtij fshati, ata kërkuan që t’u vihej në dispozicion një imam që t’u drejtonte lutjet në xhami. Ishin që të gjithë besimtarë. E njëjta gazetë shkruante: “Gjithashtu këta (emigrantë) kanë shfaqur dëshirën e emërimit të një imami, i cili të bëjë dhe detyrën e mësuesit, mbasi shoqëria mirëbërse u ka meremetuar dhe xhamin pranë së cilës ndodhen dy dhoma të përdorshme për shkollë”. Drejtori i shoqërisë bamirëse britanike, vazhdonte të qëndronte ashtu si edhe më parë pranë tyre. Nga gazeta “Zëri i Korçës” mësojmë se, “më 6 të këtij muaji (nëntor 1927), z. Herbert Sams me gjith personelin e tij shkoi për në Greqi. Në këtë rast, prefekti i paraqiti në emër të qeverisë falenderjet dhe mirënjohjen për veprimet e tyre mirëbërëse”. Sipas të gjitha gjasave, britanikët i ndihmuan këto familje për një kohë mjaft të gjatë

Pse fshati i tyre u quajt Zvicër
Gjithçka duket e çuditshme, madje krejt e pabesueshme ajo që ndodhi më pas. Historia e 20 familjeve të emigrantëve (të cilën mundëm ta zbulojmë pak ditë më parë), duket se ishte përhapur mjaft shpejt në shumë vende të botës, madje kishte mundur të mbërrinte deri në Zvicër. Disa zonja zviceriane kishin mbetur të mahnitura nga historia që kishin dëgjuar për këto familje që ishin ndihmuar nga shoqëria bamirëse britanike. Ishin drithëruar nga tregimet e tyre. Duket se ngjarja nuk ka qenë aspak e zakontë. Ndaj edhe ato kishin vendosur t’i ndihmonin emigrantët e ardhur në Radanj me gjithçka mundnin. Nuk dimë saktësisht se çfarë ndihmash dërguan, sa ishte vlera e tyre, por gjithçka është e kuptueshme. Ndihma e zonjave duhet të ketë qenë e veçantë. Banorët kishin mbetur të mahnitur nga ato që u ishin dërguar. Vlera duhet të ketë qenë tepër e madhe. Në jetën e banorëve duhet të ketë ndryshuar diçka. Ndoshta ata e kanë ndier veten si në Zvicër. Çfarë u ishte dhuruar vallë? Pak rëndësi ka. Ato zonja kishin ofruar shpirtin e tyre të madh, ndaj kujtohen edhe sot e kësj dite. Lajmi ishte përhapur cep më cep të Leskovikut për gjithçka kishin bërë zonjat zviceriane. 20 familjet e emigrantëve nuk dinin si t’ua shpërblenin. Vendosën që fshatin e tyre ta quanin Zvicër në shenjë nderimi për zonjat nga Zvicra. Kërkesa e tyre u mor parasysh edhe nga qeveria. Gazeta “Zëri i Korçës”, në një artikull tjetër të saj e shpjegon kështu kështu pagëzimin e fshatit të sapokrijuar me emrin “Zvicër”: “Sipas vendimit të Këshillës ministrial, katundi i ndërtuar prej misionit britanik në Radanj të Leskovikut dhe i përbërë prej 20 shtëpish, u pagzua me emrin “Zvicër”. Ky emër iu dha për nder e kujtim të zonjave të Zvicrës që kanë dhuruar ndihmat e tyre për ngrehjen e këtij katundi”. (Zëri i Korçës, e shtunë, 3 dhjetor 1927)

ZBULOHET MISTERI
Pas njohjes me këtë histori, pyetëm banorë të zonës, por shumëkush nuk kishte ndonjë ide të qartë. Megjithatë pati edhe nga ata, që përmes e-mail-eve na dërguan mendimin e tyre se si mund të kishte ndodhur. Një fakt mjaft të rëndësishëm na solli Majlinda Dapshi, banore e asaj zonë, e cila iu referohej kujtimeve të babait të saj. Për Majlindën, 20 familjet kishin ardhur nga Korsacka, (fshat në Greqi), dhe të ndihmuar nga britanikët kishin ndërtuar fshatin e tyre pranë Radanjt, aty ku më përpara kishin qenë lëmenjtë, magazinat dhe zdrukdhtaria, pranë së cilës ishte edhe shtëpia e Ekrem Bardhës. Madje dajua i Ekremit, Xhakua,- thotë Majlinda Dapshi,- ishte kryeplak, Çfarë ndodhi me disa nga ato familje, shpjegimin e jep përsëri Majlinda Dapshi: “Disa prej tyre u arratisën, shumë të tjerë u internuan në Lushnjë e gjetkë. Largimi i Ekrem Bardhës nga fshati tregon “fatin” e gjithë familjeve të tjera”. “E ëma e Ekremit, Buleja,- thekson Majlinda,- edhe sot e kësaj dite kujtohet në fshat si “rrobaqepese” dhe grua zonjë. Gjithashtu edhe gazetari Pali Lena nga Erseka ofroi ndihmesën e vet, i cili saktësoi se fshati “Zvicra” u ngrit pranë fshatrave Radanj dhe Oseckë.Megjithatë në vijuam të gjenim edhe ndonjë fakt më shumë.

Lumo Skendo hedh dritë
Në kërkim të gjurmëve të kësaj ngjarjeje, krejt rastësisht, ne u njohëm me një artikull të titulluar: “A tale of two villages (një histori e dy katundeve), prej Hubert D. Watson, të revistës “The World’s Children”, vol. VIII. nr. 3. dhjetor 1927, London , botuar te revista “Diturija” e Lumo Skëndos (Mitat Frashërit), e cila hidhte dritë mbi këtë ngjarje. Ja çfarë thuhej konkretisht: “Këndonjësit e “Diturisë” e dinë se në Shqipëri kemi çështjen e refugjatëve, një problem aq të rëndë sa edhe të zjarrtë, të të mjerëve të ardhur nga Kosova, nga Çamëria, pastaj edhe nga Turqia, prej atyre që kishin ikur më 1914, përpara shkretimeve dhe djegieve të grekëve. Një shumicë prej këtyre të ardhurve janë vendosur në tokat disponible rreth Krujës, Durrësit dhe në Myzeqe … Vëndosja e këtyre të gjorëve-vëllezërve tanë të eksponuarë në rrezik të vdekjes, – përpiqen në vështirësi ekonomike; për tokë, për shtëpi, si edhe për një kapital, gjer sa të vijnë të korrurit e parë, problem i rëndë, që komplikohet dhe më tepër akoma kur instalimi bëhet në një vënd malarik. Ethja i korr refugjatët e mësuarë në një klimë të shëndoshë me një rreptësi të tmershme. Duke parë nevojat e një popullsie që vuan, lëngon dhe lufton me vdekjen, shoqërija mirëbërëse engleze “Save the Children Fund”, që kujdesetë për të shpëtuar foshnjat, djemtë e mbetur jetimë, mori përsipër të goditnjë (ndërtojë) dy katunde, një në Libofshë (Xhebaj), dhe i dyti në Radan (Leskovik), që të dy nga 20 shtëpi”.

Strehohen 1060 fëmijë
Revista “Diturija vijon më tej rrëfimin e saj: “I dërguari i Shoqërisë, zoti Sams ndënji afro dy vjet në Shqipëri dhe, si u krye puna, erth edhe arkëtari i shoqërisë, Zoti Watson me zonjën për të vizituarë të dy katundet, historinë e të cilëvet z. Watson po e dëften me aq simpati dhe dhembshuri njerëzore në revistën që kemi përpara syve. S’është pa dobi të kujtojmë këtu se, prej refugjatëvet gjer më sot janë instaluarë në Shqipëri 1060 fëmijë, të përndarë në 30 katunde, me shtëpi të goditura vetë prej të ardhurve dhe të bëra enkas për ta. Rreth këtyre katundeve janë çelur ara (toka bujqësore) dhe kopshte, kështu që tokës i është dhënë një vleftë e re. Një prej këtyre katundeve mban emrin Herbert (në Kavajë) për kujtim të të ndjerit, mikut tënë Aubrey Herbert, dhe si shenjë mirënjohjeje për ndihmat që bëri Kontesha Carnarvon, mëma e të ndjerit. Me këtë rast do të shtojmë se, për këtë çështje me kaq importencë të madhe për neve, për instalimin e refugjatëve – vëllezërve tanë që vijnë të forcojnë Shqipërinë tënë me numrin dhe punimin e tyre, – është mirë që të interesohet dhe vetë populli, duke qenë i bindur se çdo ndihmë dhe lehtësi që u bëhet të ardhurve së jashtmi, është dhe për forcimin e vëndit tënë”.
Dhe e vërteta është se ata gjetën ngrohtësinë e bashkatdhetarve të tyre. Megjithatë, gjithçka që mesuam ishte tronditëse: Ishte koha kur shqiptarët po i përzinin nga trojet e tyre dhe ata po gjendeshin mes katër udhëve: burra, gra, fëmijë e foshnja, pleq e të sëmurë.

REPORTAZH NGA FADIL SHEHU-FLORIDA/
Parku Tailor ne qytetin e Largos, te shtetit te Floridas,te dielen u “zgjua” me heret nga ditet e tjera.Ritmi i kengeve dhe valleve shqiptare.lojrat e femijeve qe gumezhinin hareshem ne gjoksin gjigand te blerte te natyres, do e kthehnin ne nje dasem te madhe .festen e 103 vjetorit te ditelindjes se shoqates Vatra ,te komunitetit te shqiptareve ne Amerike. Eshte kjo shoqate e krijuar dhe lartesuar me perkushtim nga Fan Noli yne i madh,Faik Konica,Motrat Qiriazi e mjafte te tjere, duke patur nje merite te padiskutueshme. Eshte pikerisht kjo Vater,e cila ne vite e dekada , ka sherbyer me perkushtim e vetmohim ne mbrojtje te ceshtjes kombetare te shqiperise dhe viseve te Kosoves, ku ende dhe sot nuk po arrijne te gezojne lirirte dhe te drejtat e njeriut.Eshte pikerisht ky park, i cili sherbeu ne kete dite, si ure lidhje midis shqiptareve te ardhur enkas ne kete “dasem”nga qytete te tjera te Floridas, Saint Petersburg, Tampa, Klliuoter,Seminole,Nju port ric, Xhenksonvill,Sarasota deri dhe nga Kanadaja e larget, e cila padyshim do te perbente dhe zanafillen e udhetimit te reportazhit ,per gazeten tone “Dielli”.Organizatoret e kesaj dasme, kishin dite qe po pergatiteshin, qe ketij pikniku,manifestimi dhe evenimenti kulturor, te mos i mungonte as “maja e gjilperes”.Me sfondin e paraqitur me kete rast, ku era e lehte si duar pershendetje perkundete flamujt shqiptar dhe banderola,ku femijet shperthenin me keget e vallet e tyre ,i “zoti i shtepise” Tasim Ruko,kryetar i shoqates per Tampa bay ,dhe stafii kesaj shoqate Zamira Rubjeka, Ilir Zeneli, Iva Nallbani,Piro Poloska ,Irma Liti, Xhason Sulisufaj etj, bashkebisedojne hareshem me te ftuarit e posa ardhur. Nderkoh ish kameramani i televizionit AVN dhe Apollon ne shqiperi ,Viron Mihaj,me kameran ”mbire”mbi supe ,nuk perton te filmoj gjerat me pikante te ketij evenimenti artistik.Nderkoh gazetari i njohur Avdulla Kenaci, i cili jeto ne Toronto, Kanada,ardhur enkas per te qene pjese e kesaj feste te vecante, do te shprehej se :Jam i befasuar dhe krenar qe marre pjese ne kete pervjetor te rendesishem te 103 vjetorit,te krjimit te shoqates prestigjioze Vatra. Ndjehem i kenaqur qe nga sot e tutje, do te jem vatran i kesaj dege.Po keshtu Isuf Spahia, nga Mitovica e Kosoves me fjale mirenjoje do te shprehej se Vatra,ka shpalosur me dinjitet vlerat e saj ,si inisiatore e bashkepunimit mes komunitetit shqiptar te Nju Jorkut dhe shqiptareve te kosoves. Ende kam ne kujtese vitet e shkolles ne gjimnaz.ku vetem per lirine e fjale shoke te mi,kane perjetuar bug. Madje, ne nuk na na lejohej te studionim ne gjimnaz veprat e nolit te madh.Eshte pikerisht kjo vater,e cila celi perspektiva te reja dhe per popullin e kosoves.Ndersa nje grup burash qe posa u njohen per here te pare kendojne kege poullore shqiptare ne skene e blerte, grate qe kishin sjelle gatime me pikante te tyre .pervec pergatitjeve dinjitoze nga ana e drejtuesve te Vatres,shkembejne mendime shijojne gatimet trdicionale shqiptare.Diku pak me tej grupi lab I Vlores, Tepelenes,kendojne kendojne kenge mjalti te treves se tyre. Mekaniku i talentuar,I njohur si doktor i makinave Fredi Gjyli, nuk kursen te shprehet me fjale urimi e mirenjohje te thelle, ndaj arkitekteve qe themeluan dhe lartesuan vlera te reja te Vatres. Ndersa kryetari i deges Vatra per Xheksonvill,Adriatik Spahia do te shprehej se , ne vite kjo Vater ka luajtur nje rol madhor ne ruajtjen e vlerave tona kombetare,gjuhes e zakoneve ,dhe ne vecanti te mbajtjes gjallete emrit shqiptare. Po keshtu do te shprehej dhe Bashkim Leka me bashkeshorten e tij Pellumbesha te cilet pas tete vjet qendrimi emigracioni ne Greqi ,Po kaq vite kane ketu ne Amerike duke u shprehur me fjale zemre per vlerat qe po shpalosin vatranet ketu ne Amerike.Njohje te reja midis vatrane qe jetojne ne qytete disa milioneshe.Bisedijne per jeten ,punen ,integimi I femijeve te tyre ne jeten amerikane. Lander Lena nga Fieri , i njohur si aktivist i disa koncerteve te shqiptareve,po keshtu Xhoxhi Cobanaqi nga Berati.Hasan Xhafa nga Vlora ,Qamil Jacaj nga Malesia e Madhe, Mikail Konomi, Llukan Dashi krijojne per momentin grupin e kenges qytetare te qyteteve te tyre. Kenga shqiptar jehon fuqishem duke pushtuar gjithe hapesiren e ketij parku gjigand. Aktori I njohur I estrades se Beratit Tomi Filipi, i cili per me se pesembedhjete vjetesh ishte partner me Ceken,Veren ,Yllin , me orkestren e tij interpreton kenge beratase,fierake, vlonjate,serenate korcare etj.Oret ikin dhe serish kenga shqiptare oshetin deri nje prag te mbrembjes.Ndersa Tasim Ruko,kryetar i deges Vatra Tampa bay, per disa qytete do te shperhej se Vatra eshte bere nje ikon e shenjte per cdo shqiptare.Fale vepres se madhe te Fan Nolit,ne duhet te ngrejme vlerat qe meriton Vatra,duke e patur ate njesoj si “Meken” dhe “Jeruzalemin”. Cdo njeri prej vatraneve shprehet me fjale zemre,dhe ndihen krenar per figuren madhore te Te Fan Nolit te madh. Udhetimi I reportazhit tone dalengadale po mbyll siparin e aktivitetit te bukur e mbreslenes me rastin e 103 vjetorit te krijimit te Vatres, ne Florida ,ku Noli Jetoi periudhen e fudit te jetes se tij. Ndersa njerezitne prag largimi per ne qytetet ku jetojne,shkembejne adresa ,takohen se perseri do te vijne ne evenimente te tilla.mbreslenese.